II K 412/23 - wyrok Sąd Rejonowy w Chełmnie z 2024-10-14
Sygn. akt II K 412/23
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27/09/2024 r.
Sąd Rejonowy w Chełmnie II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący - Sędzia Agata Makowska - Boniecka
Protokolant - sekr. sąd. (...)
przy udziale Prokuratora - asesora M. A.
po rozpoznaniu w dniach 19/04/2024 r., 17/09/2024 r. i 27/09/2024 r.
sprawy:
M. B. (1)
s. A. i B. z domu H.
ur. (...) w K.
oskarżonego o to, że:
w okresie od dnia 15 stycznia 2009 r. do dnia 25 maja 2023 r. w miejscowości W. w gminie S. jako właściciel zabytku w postaci zespołu dworsko-parkowego wpisanego do rejestru zabytków decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. z dnia 22 października 1997 r. o numerze(...) zniszczył nieumyślnie dom gorzelanego, gorzelnię, dwór z oficyną, stajnię z oborą i lodownię w ten sposób, że zaniechał wykonywania ciążącego na nim obowiązku prawnego polegającego na zabezpieczeniu i utrzymaniu zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie doprowadzając do istotnego naruszenia substancji wymienionych obiektów,
tj. przestępstwo z art. 108 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
orzeka:
I. uznaje oskarżonego M. B. (1) za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia, tj. występku art. 108 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i za to na podstawie art. 108 ust. 2 w/w ustawy wymierza mu karę 300 (trzystu) stawek dziennych grzywny przy przyjęciu jednej stawki za równoważną kwocie 50 (pięćdziesięciu) złotych,
II. na podstawie art. 108 ust. 3 w/w ustawy orzeka wobec oskarżonego nawiązkę w kwocie 13.960,- zł (trzynaście tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt złotych) na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony (...),
III. wymierza oskarżonemu opłatę sądową w kwocie 1.500 zł (jeden tysiąc pięćset złotych) i obciąża go wydatkami postępowania w kwocie 4.539,31 zł (cztery tysiące pięćset trzydzieści dziewięć złotych trzydzieści jeden groszy).
UZASADNIENIE |
|||||||||||||
|
Formularz UK 1 |
Sygnatura akt |
II K 412/23 |
|||||||||||
|
Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może |
|||||||||||||
|
1. USTALENIE FAKTÓW |
|||||||||||||
|
1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||||||||||
|
Lp. |
Oskarżony |
Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie |
|||||||||||
|
1. |
M. B. (1) |
W okresie od dnia 15 stycznia 2009 r. do dnia 25 maja
tj. przestępstwo z art. 108 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca |
|||||||||||
|
Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione |
Dowód |
Numer karty |
|||||||||||
|
Obiekt w postaci zespołu dworsko-pałacowego wzniesiono w (...). na fundamentach kamiennych lub kamienno-ceglanych, o ścianach z cegły czerwonej, pełnej, tynkowanych, dwór i dom gorzelanego boniowane w tynku. Obiekt pokryty był czerwoną dachówką ceramiczną. Decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - dwór z oficyną, - park o powierzchni ok. 6,8 ha, - gorzelnia, - dom gorzelanego, - spichlerz, - stajnia z oborą, - lodownia, - silosy - podwórze gospodarcze z zachowanym w znacznej części murem ogrodzeniowym, a także siecią brukowanych dróg. Nieruchomość położona jest w obrębie W., na działkach: nr (...) (KW nr (...)), od nr do nr (...) (KW nr(...)), nr (...) (bez KW) oraz części działki nr (...) o pow. ok. 0,2 ha Decyzją Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Pismem z 21 października 2008 roku, M. B. (1) zwrócił się do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków w T., pismem z 4 listopada 2008 roku wyraził akceptację dla programu adaptacyjnego M. B. (1). Na mocy umowy przeniesienia własności z 15 stycznia 2009 roku zawartej w C. przed notariuszem J. P. (rep.(...)), jedynym właścicielem przedmiotowej nieruchomości gruntowej do 25 maja 2023 roku był M. B. (1). Dla wskazanej nieruchomości prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Chełmnie księga wieczysta o numerze (...). W akcie notarialnym wpisano następujące zabytkowe nieruchomości:
Decyzją nr (...) z 25 czerwca 2012 roku (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków - zabezpieczenie korony murów obiektów pozbawionych zadaszenia, tj. dworu z oficyną, stajni z oborą oraz lodowni przed dalszym ich ubytkiem, poprzez: podstemplowanie lica murów, delikatne usunięcie porośniętej zieleni, samosiejek przy i na murach, zdjęcie ręcznie z korony murów warstwy cegieł zmurszałych, zlasowanych i obluzowanych, kotwienie części murów pękniętych, uzupełnienie murów cegłą ceramiczną, czerwoną paloną na zaprawie wapiennej, aby przewiązać poszczególne części murów, wyprowadzenie murów uzupełnianych do wysokości murów istniejących, położenie na koronę murów warstwy wyrównującej - wzmocnienie więźby dachowej spichlerza, poprzez: wymianę zniszczonych, drewnianych elementów więźby na nowe i drewniane, uzupełnienie brakujących elementów drewnianych i odtworzenie konstrukcji poszczególnych kondygnacji – w tym drewnianych podłóg z desek i więźby nowymi elementami z drewna impregnowanego; - uszczelnienie połaci dachu spichlerza, poprzez położenie dachówek ceramicznych w kolorze czerwonym, ewentualnie przełożenie dachówek na dachu; - uzupełnienie w miejscach uszkodzonych ścian gorzelni - wymianę zniszczonych elementów więźby dachowej, łacenia, deskowania i uszczelnienie dachu gorzelni papą - skuteczne zabezpieczenie obiektów i terenu zabytkowego zespołu przed postronnymi osobami, w taki sposób, aby uniemożliwić wejście na teren i grabież elementów zabytków, takich jak: cegły, drewniane belki, kamienny bruk itd., poprzez odtworzenie murów ceglanych, których przebieg wówczas był czytelny, z materiału ceramicznego, palonej cegły czerwonej, uzupełnienie kamiennego materiału, zaś Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w T. Upomnieniem nr (...) z 10 czerwca 2015 roku, (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków
Decyzją Nr (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T.
- naprawy poszycia dachu przez wzmocnienie krokwi dodając dodatkowe zastrzały, wymiany i uzupełnienia zniszczonych elementów drewnianej konstrukcji pod warunkiem zastosowania materiałów drewnianych do wzmocnień i uzupełnień, - zabezpieczenia i wykonania naprawy pęknięć murów oraz w spichlerzu w zakresie: - wymiany na nowe uszkodzonych, porażonych grzybem - uzupełnienia brakujących podciągów za pomocą bali, - wymiany na nowe uszkodzonych elementów konstrukcji dachu, - wymiany na nowe uszkodzonych, popękanych i słabo osadzonych dachówek w miejscach najbardziej zdegradowanych - wzmocnienia krokwi i uzupełnienia brakujących łat, - zabezpieczenia wszystkich otworów okiennych poprzez ich zamurowanie pustakami, - zamknięcie otworu drzwiowego w przyziemiu na kłódkę. Decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w T.
W ramach ustaleń pokontrolnych dot. stanu zachowania zespołu dworsko-parkowo-folwarcznego w W. stwierdzono, że teren założenia nie jest zabezpieczony przed dostępem osób postronnych, dom gorzelanego jest w stanie ruiny, zaś pozostałe elementy nie są zabezpieczone przed dalszym niszczeniem, budynki stajni z oborą i dworu - wykonanie ogrodzenia lub innego zabezpieczenia przed dostaniem się osób postronnych na teren obiektu, uniemożliwienie dalszego dewastowania poprzez np. ogrodzenie i stały monitoring, gdyż cotygodniowe kontrole firmy ochroniarskiej nie przynoszą rezultatów; - zabezpieczenie istniejących elementów domu gorzelanego, w taki sposób, aby nie ulegały dalszej dewastacji i mógł być przeprowadzony remont – zgodnie z nakazem; - rozbiórka obiektów wykreślonych z rejestru zabytków. Termin wykonania zaleceń ustalono na 30 czerwca 2018 roku. Decyzją Nr (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z 19 października 2018 roku wymierzono M. B. (1) administracyjną karę pieniężną w wysokości 20 000,00 zł z powodu niewykonania zaleceń pokontrolnych, tj. niezabezpieczenia terenu zabytkowego zespołu dworsko-parkowego, niezabezpieczenia istniejących elementów domu gorzelanego.
Decyzją Nr (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T.
- lodowni, poprzez: uzupełnienie korony muru, zamurowanie cegłą rozbiórkową otworu wejściowego, zwieńczenie ścian po uzupełnieniu ubytków folią izolacyjną; - gorzelni, poprzez: zamurowanie wszystkich otworów drzwiowych i okiennych cegłą rozbiórkową z obiektów znajdujących się na terenie, wykreślonych z rejestru zabytków, przeznaczonych do rozbiórki, zabezpieczenie zwieńczeń ścian oraz otworów okiennych pierwotnych segmentów gorzelni, aparatowni, parnika, drożdżowni, fermentowni, słodowni i kotłowni, wyburzenie wtórnych dobudowanych segmentów; - domu gorzelanego, poprzez: uzupełnienie uszkodzeń - murze ceglanym i kamiennym, poprzez: przemurowanie muru w złym stanie technicznym i konstrukcyjnym, uzupełnienie brakujących fragmentów, wzmocnienie dodatkowymi murowanymi z cegły przyporami, zabezpieczenie i osłonięcie folią izolacyjną, ubytki w murze gdzie nie ma muru w ogóle – zabezpieczenie płotem
Decyzją nr (...) z 2 lipca 2018 roku ponownie wymierzono M. B. (1) administracyjną karę pieniężną w wysokości 2 000,00 zł z powodu niepowiadomienia wojewódzkiego konserwatora zabytków Zawiadomieniem (...) w T. z 12 października 2022 roku zawiadomiono M. B. (1) o kontroli zespołu dworsko-parkowego w W. w dniu 8 listopada 2022 roku o godz. 9:00, jednakże właściciel nie przybył Dom gorzelanego składający się na zespół dworsko-parkowy w W. w 2009 roku był w stanie zadowalającym, posiadał mury, dach, a nadto mieszkali Gorzelnia składająca się na zespół dworsko-parkowy Dwór z oficyną, stajnia z oborą, lodownia, składające się na zespół dworsko-parkowy w W. w 2007 roku określono jako trwała ruina. Klasyfikacji jako ruina dworu Obiekt spichlerza, składający się na zespół dworsko-parkowy w W. w 2007 roku miał zamurowany otwór wejściowy. Obiekt uległ zniszczeniu oraz kradzieży desek podłóg na poszczególnych kondygnacjach. W 2016 roku spichlerz był zniszczony w średnim stopniu, w stanie postępującej degradacji, uszkodzone zostało pokrycie dachowe, więźba dachowa oraz strop piwnic. Park i sieć brukowanych dróg w 2007 roku określono jako zaniedbane, mające jednak czytelny pierwotny układ ścieżek.
M. B. (1), urodzony (...) w K., rozwiedziony, ojciec jednego dziecka w wieku 29 lat, które pozostaje na jego utrzymaniu, ponadto na utrzymaniu partnerka. Wykształcenie średnie, z zawodu menadżer, udziałowiec spółki i Prezes Zarządu w (...) S.A. z siedzibą w K., dochody Przedmiotowa nieruchomość została zakupiona za kwotę 100 000,00 zł. Administratorem nieruchomości na mocy umowy właściciel ustanowił Zakład Usług (...). Wszelkich czynności w ramach zawartej umowy dokonywał P. O., który sprawował pieczę nad nieruchomością, wykonywał zlecone przez właściciela prace, zgłaszał Policji akty wandalizmu, podpalenia, kradzieże. P. O. w ramach zawartej Od 2013 roku M. B. (1) zlecił konserwatorowi dzieł sztuki w zakresie (...) prowadzenie sprawy zespołu dworsko-parkowego w W.. Konserwator podejmował działania mające na celu wykreślenie obiektu z rejestru zabytków, prowadził korespondencję z (...) w T., Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Współpraca R. W. z M. B. (1) zakończyła się w 2018 roku. M. B. (1) dokonał sprzedaży niniejszego obiektu 25 maja 2023 roku na rzecz B. K.. Umowę sprzedaży sporządzono 25 maja 2023 roku w T. przed notariuszem Z. M. (rep. A (...)). |
- opinia biegłego sądowego - decyzja (...) w T. - wypis z księgi wieczystej -opinia biegłego sądowego - pismo M. B. - pismo (...) w T. - wypis z księgi wieczystej - opinia biegłego sądowego - decyzja (...) w T. - zeznania św. A. D. - protokół (...) w T.
- zeznania św. A. D. - upomnienie (...)
- decyzja (...) w T. - decyzja Ministra Kultury - protokół z kontroli (...)
- ustalenia pokontrolne (...) w T. - decyzja (...) w T. - decyzja (...) w T. - decyzja (...) w T. - zawiadomienie o kontroli - adnotacja urzędowa - opinia biegłego sądowego - opinia biegłego sądowego - opinia biegłego sądowego -opinia biegłego sądowego - opinia biegłego sądowego - protokół przesłuchania podejrzanego - protokół rozprawy z 19 kwietnia 2024 roku, wyjaśnienia oskarżonego M. B. (1) - informacja z KRS - informacje z US - wyjaśnienia podejrzanego, - notatka urzędowa Prok. Rej. - zeznania świadka P. O. podczas rozprawy 17 września 2024 roku - opinia biegłego sądowego - zeznania świadka R. W. podczas rozprawy 17 września 2024 roku - wypis z księgi wieczystej - akt notarialny rep. A (...) |
k.195 k. 3-5 k. 55 k. 197 k. 106-106v k. 107 k. 49-57 k. 198-199 k. 9 43, 365 k. 11-11v k. 43, 365 k. 13-13v k. 14-15v k. 16-19 k. 20-20v k.21 k.22-23 k. 24-25 k. 26-27 k. 28 k. 30 k. 220 k. 221 k. 221 k. 222 k. 222 k. 302 k. 363-363v k. 254-257v 282, 294-297, 299-300 k. 303-303v k. 184 k. 373v-374 k. 225 - k. 372v-373v k. 185-186v k. 260-263 |
|||||||||||
|
1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||||||||||
|
Lp. |
Oskarżony |
Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie |
|||||||||||
|
- |
- |
- |
|||||||||||
|
Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione |
Dowód |
Numer karty |
|||||||||||
|
- |
- |
- |
|||||||||||
|
2. OCENA DOWODÓW |
|||||||||||||
|
2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
|||||||||||||
|
Lp. faktu z pkt 1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
|||||||||||
|
1.1., 1.3., 1.6., 1.18.-1.22., 1.24. 1.2., 1.4.-1.17., 1.23-1.24.. 1.26. 1.24. 1.25. 1.23., 1.24. j.w. |
Opinia biegłego sądowego Decyzje (...)
wypisy z ksiąg wieczystych; protokoły kontroli (...)
upomnienia (...)
decyzja Ministra Kultury ustalenia pokontrolne (...) w T.; zawiadomienie o kontroli; adnotacja urzędowa; informacja z KRS i US; notatka urzędowa; akty notarialne. Zeznania świadka P. O.. Zeznania świadka R. W.. Wyjaśnienia oskarżonego M. B. (1) (częściowo) Zeznania świadka A. D. |
Sąd w całości podzielił wnioski wynikające ze sporządzonej przez biegłego opinii, uznając je za spójne, logiczne, rzeczowe Opinia biegłego w zakresie ochrony zabytków została przez Sąd uznana za miarodajną, albowiem sporządzono ją po przeanalizowaniu dostępnego materiału dowodowego, a wnioski Sąd dał w pełni wiarę dowodom z dokumentów urzędowych. Ich autentyczność i wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron, ani nie stoi w przeszkodzie w sprzeczności Sąd podzielił zeznania świadka P. O. co do okoliczności sprawowania pieczy nad obiektem, dokonywania prac zlecanych przez M. B. (1). Sąd dał także wiarę zeznaniom świadka dot. wielokrotnych aktów wandalizmu, kradzieży czynionych na terenie obiektu przez nieustalonych sprawców. Podniesione okoliczności znajdują potwierdzenie w również wiarygodnych depozycjach innych świadków oraz dokumentach urzędów. W tym zakresie zeznania są pozbawione wewnętrznych sprzeczności. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka R. W.
Sąd podzielił wyjaśnienia oskarżonego co do okoliczności zlecenia przeprowadzenia wzmocnienia więźby dachowej, zamurowania otworów drzwiowych oraz okiennych, wymiany części dachu w postaci dachówek, uprzątnięcia terenu i usunięcia samosiejek. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka A. D., zatrudnionej na stanowisku Głównego specjalisty do spraw ochrony zabytków nieruchomych w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w T., w kwestii współpracy M. B. (1) z urzędem konserwatorskim, całokształtu formułowanych wobec M. B. (1) zaleceń i stanu ich realizacji. Sąd nie dostrzegł podstaw do kwestionowania zeznań świadka w tym zakresie, zeznania te uzupełniały się wzajemnie z zeznaniami innych świadków, a także znalazły odzwierciedlenie w treści dokumentów urzędowych. |
|||||||||||
|
2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
|||||||||||||
|
Lp. faktu z pkt |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
|||||||||||
|
1.1. |
Wyjaśnienia oskarżonego |
Oskarżony w postępowaniu przygotowawczym nie przyznał się do winy i złożył wyjaśnienia. Podczas rozprawy głównej oskarżony również nie przyznał się do winy i także złożył wyjaśnienia. Oskarżony M. B. (1), zarówno w trakcie postępowania przygotowawczego, jak i w toku rozprawy głównej konsekwentnie wyjaśniał, że wykonywał zalecenia konserwatora zabytków Ponadto oskarżony początkowo wskazywał (k. 303v akt), że współpraca jego pełnomocnika R. W., co świadek potwierdził (k. 373v akt), z konserwatorem zabytków przebiegała w sposób prawidłowy, lecz podczas rozprawy głównej podniósł, iż chętni na zakup nieruchomości wycofywali się z zakupu z obawy przed współpracą z wojewódzkim konserwatorem zabytków (k. 363v akt). Oskarżony niejednokrotnie podnosił, że zrobił wszystko, aby zabytek ratować (k. 303 akt; k. 310 akt; k. 364 akt). Twierdzenia te pozostają w sprzeczności z faktycznym stanem nieruchomości, bowiem oskarżony nie wykonywał zlecanych przez (...)
Przy ustaleniu stanu faktycznego Sąd uwzględnił wyjaśnienia oskarżonego wyłącznie odnośnie okoliczności bezspornych Linia obrony oskarżonego w niniejszej sprawie zmierzała do odparcia zarzutów poprzez usilne próby wykazania, iż oskarżony podjął wszelkie konieczne czynności, celem ratowania zabytku. M. B. (1) podnosił, że zrobił wszystko, co w jego mocy Sąd doszedł do przekonania, że twierdzenia prezentowane przez oskarżonego nie polegają na prawdzie, ponieważ są sprzeczne |
|||||||||||
|
3. PODSTAWA PRAWNA WYROKU |
|||||||||||||
|
Punkt rozstrzygnięcia |
Oskarżony |
||||||||||||
|
3.1.Podstawa prawna |
I. |
M. B. (1) |
|||||||||||
|
Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej |
|||||||||||||
|
Zgodnie z treścią art. 108 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, kto niszczy lub uszkadza zabytek, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Przedmiotem ochrony z art. 108 ust. 1 w/w ustawy jest dobro, jakie stanowi: „całość, nienaruszalność i zachowanie zabytku w stanie niepogorszonym”(Marek Kulik, Komentarz do art. 108 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, LEX/el. 2010, art. 108). Przedmiotu ochrony komentowanego przepisu nie stanowi prawo własności – w tym mienie. Zabytek zazwyczaj przedstawia jednak określoną wartość majątkową, możliwą do wyrażenia w pieniądzu, jednakże ochrona mienia nie stanowi ratio legis przedmiotowego przepisu (Marek Kulik, Komentarz do art. 108 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, LEX/el. 2010, art. 108). Przepis art. 6 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zawiera katalog otwarty zabytków, na który składają się: 1) zabytki nieruchome będące, w szczególności: a) krajobrazami kulturowymi, b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, c) dziełami architektury i budownictwa, d) dziełami budownictwa obronnego, e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, f) cmentarzami, g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 2) zabytki ruchome będące, w szczególności: a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, b) kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje, c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami, d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca f) instrumentami muzycznymi, g) wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi, h) przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności: a) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, b) cmentarzyskami, c) kurhanami, d) reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej. Jak wynika z ust. 2 niniejszego przepisu, ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Przedmiot czynności wykonawczej niniejszego czynu zabronionego stanowi zabytek, którego definicja legalna wynika z treści art. 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, zgodnie Czynność wykonawczą stypizowaną w treści art. 108 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami określono jako niszczenie lub uszkadzanie zabytku. Zniszczenie należy rozumieć jako zachowanie polegające na całkowitym, fizycznym unicestwieniu przedmiotu, zatem nie tylko wtedy, gdy przedmiot utraci swoje właściwości posiadane jako rzecz danego rodzaju, ale także, gdy utraci wartość naukową, artystyczną i historyczną. Przedmiot wówczas przestaje być zabytkiem i staje się przedmiotem innym niż zabytek. Jako uszkodzenie zabytku należy kwalifikować każde fizyczne naruszenie jego integralności, które jednak nie powoduje jego unicestwienia, a także nie pozbawia go dotychczasowych właściwości zabytku. Jak wskazuje M. K. (M. K., Przestępstwo..., s. 63; M. K., A. S., Odpowiedzialność karna...), niszczeniem zabytku jest każde zachowanie prowadzące do zniszczenia. Bez znaczenia pozostaje sposób, w jaki sprawca dokonał zniszczenia lub uszkodzenia zabytku. Oceny czynności wykonawczej dokonuje się w oparciu o skutek przestępny. Przestępstwo z art. 108 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami można popełnić przez działanie bądź zaniechanie. Przestępstwo w zakresie, w jakim może być popełnione przez działanie jest przestępstwem powszechnym (M. Kulik, Komentarz do art. 108, teza 38). Z kolei przestępstwo popełnione przez zaniechanie stanowi przestępstwo indywidualne, ponieważ jak wynika z treści art. 2 k.k. odpowiedzialności karnej popełnionej przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi. Jak wynika z treści art. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, to na właścicielu lub posiadaczu zabytku spoczywa prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia zniszczeniu lub uszkodzeniu zabytku. W sytuacji, gdy zaniechanie skutkuje uszkodzeniem bądź zniszczeniem zabytku, wówczas właściciel lub posiadacz zabytku ponosi odpowiedzialność karną za czyn zabroniony. Obowiązek gwaranta może polegać każdorazowo na ochronie konkretnego dobra przed zagrożeniem z jakiejkolwiek strony albo na kontroli konkretnego źródła niebezpieczeństwa Przepis art. 108 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami penalizuje zachowania podjęte przez sprawcę nieumyślnie, zatem zgodnie z treścią art. 9 § 2 k.k., w sytuacji braku zamiaru popełnienia czynu zabronionego, z niezachowaniem ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, kiedy sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego przewidywał lub mógł przewidzieć (M. Kulik, Komentarz do art. 108, teza 32). Czynu nieumyślnego sprawca może dopuścić się także przez działanie bądź zaniechanie. Nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego w przypadku zniszczenia zabytku, co stanowi cechę konstytutywną zniszczenia. Niemożliwość przywrócenia stanu poprzedniego zabytku ma charakter bezwzględny. O ile nie stanowi warunku
sine qua non uszkodzenia zabytku niemożność przywrócenia stanu poprzedniego, o tyle także w takiej sytuacji przywrócenie stanu poprzedniego może okazać się niemożliwe. Wówczas, mając na uwadze, iż do cech zabytku należy historycyzm, Na kanwie niniejszego postepowania zbędne jest prowadzenie rozważań w kwestii tego, czy obiekt stanowi zabytek, gdyż pomimo, że ustawa nie wymaga jako cechy konstytutywnej zabytku jego wpisu do rejestru, to obiekt dworsko-parkowy w W. jest zabytkiem wpisanym do rejestru zabytków na mocy decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. z 22 października 1997 roku pod numerem A/69. Oskarżony M. B. (1) podejmował faktyczne decyzje dotyczące przedmiotowego obiektu. Po podjęciu przez oskarżonego M. B. (1) działań zmierzających do zakupu zespołu dworsko-parkowego w W., na skutek wydania decyzji (...) w T. pozwalającej na sprzedaż obiektu, oskarżonemu przedstawiono niniejszą decyzję z 7 maja 2008 roku, w treści której wskazano, iż w akcie notarialnym sprzedaży należy zawrzeć informację o zobowiązaniu przyszłego właściciela do wykonywania prac remontowo-konserwatorskich i zagospodarowania zabytku zgodnie z programami uzgodnionymi przez (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Oskarżony zamierzał urządzić w zespole dworsko-parkowym w W. niewielki hotel lub zajazd oraz rezydencję prywatną, przystąpić do zabezpieczenia dworu i oficyny, prowizorycznie ogrodzić dwór ogrodzeniem z blachy (do końca 2008 roku), w ten sposób zabezpieczając go przed dalszą dewastacją. W miesiącach zimowych planował przystąpić do stworzenia projektu odbudowy Oskarżonemu przed zakupem nieruchomości okazano pismo (...) w T. informujące, że obiekt jest wpisany do rejestru zabytków oraz, że wszelkie zamierzenia i prace przy obiekcie wymagają pozwolenia (...) w T.. Mimo to, do od daty zakupu obiektu, tj. 15 stycznia 2009 roku do 30 listopada 2011 roku oskarżony nie podjął współpracy z (...) w T.. Następnie, pomimo wskazania przez (...) w T. konieczności podjęcia najpilniejszych prac, w dalszej zaś kolejności wydania nakazaniu wykonania określonych czynności, dopiero 1 grudnia 2012 roku Zakład Usług (...) w C., działający na zlecenie oskarżonego poinformował Oskarżony zamierzonych planów nie wykonał, stąd kolejne decyzje nakazujące podjęcie prac kierowano do M. B. (1) 11 maja 2012 roku oraz 25 czerwca 2012 roku. Termin wykonania wskazanych prac ustalono ostatecznie na 31 października 2012 roku. Po raz kolejny oskarżony nie wywiązał się z nałożonych na niego zobowiązań, zaś dopiero podczas inspekcji (...) w T. przeprowadzonej na terenie obiektu w W. 15 lipca 2014 roku oskarżony oświadczył, iż przejawia wolę zabezpieczenia i remontu budynku gorzelanego oraz parku, uszczelnienia dachów Na mocy kontroli (...) w T., przy udziale R. W. oraz P. O. przeprowadzonej 13 kwietnia 2018 roku stwierdzono, że w spichlerzu część istniejących elementów drewnianej konstrukcji wzmocniono. Nie wymieniono bali drewnianych, konstrukcję dachu wzmocniono, uzupełniono i wymieniono belki uszkodzone, dachówki wymieniono na nowe, włożono gąsiory zabezpieczające kalenicę, tak, że nie było już dziur w pokryciu dachu. Obiekt zyskał odgromienie, wszystkie otwory okienne i drzwiowe zostały zabezpieczone przed wejściem osób postronnych. W domu gorzelanego zamurowano otwory okienne i drzwiowe. Stwierdzono także, że zgłoszono na policję kradzież elementów z budynku (odmowa wszczęcia postępowania) oraz uszkodzenia drewnianej belki. Pozostałych obiektów z nakazu nie remontowano, ponieważ właściciel nie wystąpił nawet z wnioskiem o pozwolenie na prace. Poinformowano wówczas o planowanym ogrodzeniu z drewnianych pali i siatki leśnej. Dom gorzelanego opuszczony przez zamieszkującego go lokatora już w połowie 2015 roku został prawidłowo zabezpieczony. Podczas kontroli przeprowadzonej 2 lipca 2018 roku stwierdzono, iż doszło do uszkodzenia W ocenie Sądu, w okresie od 15 stycznia 2009 roku do 25 maja 2023 roku doszło do zniszczenia zabytku w rozumieniu art. 108 ust. 2 ustawy z o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zniszczenie okazało się istotne, w zależności od obiektu miało stopień znaczny bądź mniej znaczny i miało charakter odwracalny bądź nieodwracalny. Jedynie w przypadku parku i sieci brukowanych dróg, było to zaniedbanie, w stanie odwracalnym, możliwym do przywrócenia. Istotne i nieodwracalne naruszenie substancji w stopniu znacznym nastąpiło w przypadku domu gorzelanego. W 2018 roku obiekt został doprowadzony do ruiny, miał zawalone stropy, ściany oraz sklepienie ceglane piwnic. Pomimo zabezpieczenia otworów okiennych i drzwiowych przez zamurowanie obiekt uległ zniszczeniu. Istotne naruszenie substancji w stopniu znacznym, częściowo nieodwracalne, nastąpiło w przypadku gorzelni, jednakże należy mieć na uwadze, że w dniu zakupu stan obiektu był zły. Odwracalność naruszenia substancji budynku gorzelni jest możliwa w przypadku prac w piwnicach oraz w części głównej budynku, które można przywrócić. Jednak ze względu na utratę bardzo dużej ilości oryginalnego materiału budowlanego, prace w obiekcie będą polegały na rekonstrukcjach. Pozostałe części obiektu, tj. przybudówki są w stanie nieodwracalnej ruiny, brak zbyt dużej części autentycznej materii, ich remont wiązałby się ze zbyt dużym stopniem rekonstrukcji. Istotne i nieodwracalne naruszenie substancji, w stopniu mniej znacznym nastąpiło w obiektach dworu z oficyną, stajni z oborą oraz lodowni, bowiem należy pamiętać, że obiekty te były w bardzo złym stanie już w dniu zakupu, wykazywały one cechy tzw. trwałej ruiny. W 2016 roku w sprawie skreślenia dworu z oficyną i stajni z oborą z rejestru zabytków stwierdzono, że dwór, stajnie z oborą doprowadzono do ruiny. Stwierdzono, że obiekty te utraciły wartości. ze względu na zniszczenia Istotne naruszenie substancji w stopniu mniej znacznym i odwracalnym nastąpiło w spichlerzu. Obecnie obiekt jest w stosunkowo najlepszym stanie zachowania w całym zespole. Posiada liczne ubytki i zagrzybienia elementów konstrukcji drewnianej stropów oraz brak podłóg. Jego stan jest odwracalny. Zniszczenie poszczególnych obiektów zespołu nastąpiło z powodu braku opieki właścicielskiej nad terenem i nieskutecznego zabezpieczenia obiektów przed dostępem osób postronnych. Bezsprzecznym jest fakt przeprowadzania prac, tzn. uprzątnięcie terenu, ogrodzenie parku, kontrola firmy ochroniarskiej, działania w budynku spichlerza: wzmocnienie drewnianej konstrukcji wewnątrz oraz konstrukcji dachu, uzupełnienie i wymiana uszkodzonych belek, wymiana dachówek na nowe, założenie gąsiorów, zabezpieczenie otworów okiennych i drzwiowych przed osobami postronnymi, zamurowanie otworów okiennych i drzwiowych gorzelni i spichlerza, które częściowo pozostało do dziś. Należy jednak stwierdzić, że były to działania
nieskuteczne, między innymi z powodu słabego zabezpieczenia terenu przed dostępem osób postronnych, gdyż nie powstrzymywały one osób postronnych przed wejściem na teren zespołu, wybijaniem dziur w zamurowanych oknach i drzwiach, niszczeniem obiektów i rozkradaniem elementów budowlanych. Zniszczenie zabytku wynikało W okresie od 15 stycznia 2009 roku do 25 maja 2023 roku nastąpiło pogorszenie stanu zachowania obiektów, zniszczenie ich w różnym stopniu. Przyczyn tego stanu należy upatrywać Po wykreśleniu z rejestru zabytków: dworu z oficyną i stajni z oborą, mimo że obiekty te stwarzały zagrożenie zawalenie – nie zostały zburzone i istnieją w dalszym ciągu. Nadal stwarzają zagrożenie dla życia i zdrowia. Tym samym należy stwierdzić, że oskarżony nie miał na celu prawidłowego funkcjonowania obiektu oraz bezpieczeństwa, a jedynie wykreślenie budynku z rejestru zabytków. W kwestii winy oskarżonego w zakresie zarzucanego mu czynu należy zauważyć, iż oskarżony jest osobą dorosłą, nie cierpiącą na niedostatki intelektualne, które mogłyby wpływać na zawinienie. |
|||||||||||||
|
3.2.Podstawa prawna |
- |
- |
|||||||||||
|
Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej |
|||||||||||||
|
- |
|||||||||||||
|
3.3.Warunkowe umorzenie |
- |
- |
|||||||||||
|
Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania |
|||||||||||||
|
- |
|||||||||||||
|
3.4.Umorzenie postępowania |
- |
- |
|||||||||||
|
Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania |
|||||||||||||
|
- |
|||||||||||||
|
3.5.Uniewinnienie |
- |
- |
|||||||||||
|
Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia |
|||||||||||||
|
- |
|||||||||||||
|
4. KARY, ŚRODKI KARNE, PRZEPADEK, ŚRODKI KOMPENSACYJNE |
|||||||||||||
|
Oskarżony |
Punkt |
Punkt z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||||||||||
|
1. M. B. (1) |
I-II |
I-II |
I. Sąd na mocy art. 108 ust. 2 ustawy z 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wymierzył oskarżonemu karę 300 (trzystu) stawek dziennych grzywny przy przyjęciu jednej stawki za równoważną kwocie 50,00 zł (pięćdziesięciu złotych 00/100), II. Sąd na podstawie art. 108 ust. 3 w/w ustawy orzekł wobec oskarżonego nawiązkę w wysokości 13 960,00 zł (trzynastu tysięcy dziewięciuset sześćdziesięciu złotych 00/100) na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony (...). Za przypisane oskarżonemu M. B. (1) przestępstwo na podstawie art. 108 ust. 2 ustawy z 23 lipca 2023 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Sąd wymierzył karę grzywny. Wymiar kary w ocenie Sądu jest odpowiedni, biorąc pod uwagę dyrektywy wymiaru kary zawarte w treści przepisu art. 53 k.k., zgodnie z którym sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Wymierzając karę sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z małoletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie po jego popełnieniu. Przy tym okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą. Sąd orzekł karę grzywny, uznając, iż kara Wymierzając oskarżonemu karę Sąd miał na uwadze, aby była ona odpowiednia do stopnia jego winy W ocenie Sądu należy stwierdzić, że stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego był znaczny, aczkolwiek niepowodujący automatycznej oceny, że tylko kara pozbawienia wolności może być uznaną za słuszną i adekwatną do jego zachowania. Wymierzając oskarżonemu karę za przypisany czyn z art. 108 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Sąd miał na uwadze granice ustawowego zagrożenia przestępstwa. Okolicznością łagodzącą, wpływającą na wymiar kary była dotychczasowa niekaralność oskarżonego, jego dotychczasowy styl życia, a także zajmowane przez niego wysokie stanowisko. Z kolei okolicznością obciążającą był rozmiar wyrządzonej szkody, Dodatkowo Sąd miał na uwadze słuszny pogląd judykatury, negujący twierdzenie, iż tylko wysokie kary pozbawienia wolności osiągają cele prewencyjne. Cele te osiąga się karami sprawiedliwymi, bez względu na ich wysokość. Taką karą w przekonaniu Sądu będzie wymierzenie kary grzywny, jako kary najłagodniejszego rodzaju, ale za to w wysokości dolegliwej dla oskarżonego. Niezwykle ważne znaczenie przy wymiarze kary, miała także, poza potrzebami prewencji indywidualnej, potrzeba prewencji ogólnej. Niniejsza sprawa jest przykładem tego, że sprawcy działań uderzających Nawiązka przewidziana w art. 108 ust. 3 ustawy Przepis ten stanowi, że w razie skazania za przestępstwo określone w art. 108 ust. 2 ustawy Zgodnie z treścią art. 108 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Sąd fakultatywnie mógł orzec nawiązkę na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony (...) w wysokości od trzykrotnego do trzydziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2022 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 roku ustalono minimalne wynagrodzenie za pracę w wysokości 3 600,00 zł brutto (3 490,00 zł netto). Mając na uwadze okoliczności, mające wpływ na wymiar kary, Sąd orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci nawiązki w kwocie 13 960,00 zł na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony (...), |
||||||||||
|
5. INNE ROZSTRZYGNIĘCIA ZAWARTE W WYROKU |
|||||||||||||
|
Oskarżony |
Punkt |
Punkt z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||||||||||
|
- |
- |
- |
- |
||||||||||
|
6. INNE ZAGADNIENIA |
|||||||||||||
|
W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia, |
|||||||||||||
|
- |
|||||||||||||
|
7. KOSZTY PROCESU |
|||||||||||||
|
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||||||||||||
|
III. |
Sąd wymierzył oskarżonemu opłatę sądową w kwocie 1 500,00 zł (tysiąca pięciuset złotych 00/100) i obciążył go wydatkami postępowania w kwocie 4 539,31 zł (czterech tysięcy pięciuset trzydziestu dziewięciu złotych 31/100). O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 626 § 1 k.p.k. i art. 627 k.p.k., uwzględniając w tym zakresie sytuacją materialną i rodzinną oskarżonego, który ma na utrzymaniu jedno dorosłego syna w wieku 29 lat oraz partnerkę. Oskarżony uzyskuje jednak ponadprzeciętnie wysokie dochody w średniej wysokości 40 000,00 zł brutto miesięcznie, jest właścicielem kilkudziesięciu pojazdów – w tym zabytkowych, a także posiada kilkanaście nieruchomości zarządza firmą, przynoszącą zyski pozwalające na uzyskiwanie dywidend. Orzeczona wysokość kosztów postępowania nie będzie dla oskarżonego stanowiła żadnej dolegliwości oraz żadnego uszczuplenia finansowego. Sąd wymierzył oskarżonemu opłatę sądową w kwocie 1 500,00 zł na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych. Na zasądzone wydatki w kwocie 4 539,31 zł złożyły się: koszt opinii biegłego sądowego w dziedzinie architektury w zakresie ochrony zabytków (4 499,31 zł), ryczałt za doręczenia w postępowaniu przygotowawczym (20,00 zł) oraz ryczałt za doręczenia w postępowaniu sądowym (20,00 zł) – § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18 czerwca 2003 roku w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym. |
||||||||||||
|
8. PODPIS |
|||||||||||||
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Chełmnie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Agata Makowska-Boniecka
Data wytworzenia informacji: