Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Chełmnie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Chełmnie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Julita Preis

Protokolant: sekr. sąd. Karolina Madajczyk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2023 roku w C.

sprawy z powództwa Ł. W.

przeciwko V. L. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

orzeka:

1.  Zasądza od pozwanego V. L. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda Ł. W. kwotę 5675,43 zł (pięć tysięcy sześćset siedemdziesiąt pięć złotych czterdzieści trzy grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 listopada 2019 roku do dnia zapłaty.

2.  Oddala powództwo w pozostałej części.

3.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2217,00 zł (dwa tysiące dwieście siedemnaście złotych) z tytułu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia Julita Preis

Sygn. akt I C 143/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 07 kwietnia 2022 r. powód Ł. W. wniósł o zasądzenie od pozwanego V. L. Towarzystwo (...) S.A. (dawniej: (...) S.A.) z siedzibą w W. kwoty 5.675,43 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 06.11.2019 r. r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż w dniu 07 stycznia 2011 r. zawarł ze stroną pozwaną umowę ubezpieczenia na życie z (...) o nazwie M. (...), potwierdzoną polisą nr (...). Do zawartej przez strony umowy ubezpieczenia zastosowanie miały Ogólne Warunki Ubezpieczenia M. (...). Zawarta przez strony umowa została rozwiązana w dniu 04 listopada 2019 r. Wartość rachunku powoda na dzień wykupu ustalono na kwotę w wysokości 35.547,83 zł, od której została potrącona opłata w wysokości 5.675,43 zł. Na rzecz powoda została wypłacona kwota 29.872,40 zł. Pismem z dnia 30 października 2019 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty wyznaczając czternastodniowy termin na spełnienie żądania. Pozwany odmówił zwrotu pobranych opłat. W przedmiotowej sprawie powód kwestionuje postanowienia (...) wraz z załącznikami w zakresie, w jakim przewidują pomniejszanie środków powoda o opłatę likwidacyjną. Powód wskazał , że kwestią zasadniczą jest ustalenie i ocena abuzywności postanowień umownych pozwalających na obniżenie kwoty wypłacanej w razie przedterminowego rozwiązania umowy, a to ze względu na skutki prawne, jakie rodzi uznanie postanowienia umowy za klauzulę niedozwoloną. Zgodnie z art. 385 ¹§ 2 k.c. zamieszczona w umowie klauzula abuzywna nie wiąże konsumenta, a strony są związane umową w pozostałym zakresie. „Brak związania” postanowieniem umownym na skutek uznania go za niedozwolone nie oznacza zatem nieważności czy bezskuteczności umowy w całości, a jedynie w określonym zakresie. Powód podniósł , że zawarł umowę z pozwanym jako konsument, a więc jako podmiot nieprocesjonalny. Powód powołał się na uregulowanie art. 385 ¹ k.c. i wskazał , że wynika z niego, że aby określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za niedozwolone postanowienie umowne, spełnione muszą zostać następujące warunki: postanowienie umowy nie zostało uzgodnione indywidualnie, postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a postanowienie nie dotyczy głównych świadczeń stron, chyba że zostało sformułowane w sposób niejednoznaczny. Powód podniósł , że postanowienia (...) dotyczące opłaty likwidacyjnej kształtują prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Powód powołał się na decyzję nr (...) Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura w K. z dnia 15 marca 2016 r. opublikowaną na stronach internetowych UOKiK. Powód wskazał , że

oczywiste jest, iż potrącona przez pozwanego opłata likwidacyjna nie wynika w całości z poniesionych przez niego kosztów, związanych z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia oraz , że nie bez znaczenia dla oceny abuzywności przedmiotowych postanowień jest również orzecznictwo Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Tożsame z kwestionowanymi postanowienia zostały umieszczone w rejestrze postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Podobieństwo występujące pomiędzy postanowieniami stosowanymi przez stronę pozwaną przemawia za przyjęciem, iż zapisy (...) stanowią niedozwolone postanowienia umowne. Podsumowując powyższe powód wskazał , że stosowane przez stronę pozwaną wzorce umów, dotyczące naliczania opłaty likwidacyjnej stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie są wiążące dla powoda, a w konsekwencji strona pozwana nienależycie potrąciła kwotę wskazaną w pozwie. Postanowienia dotyczące opłaty likwidacyjnej nie określały głównych świadczeń stron, w związku z czym mogą być one uznane za klauzule niedozwolone. W przedmiotowej sprawie do głównych świadczeń stron należało spełnienie przez ubezpieczyciela danego świadczenia w przypadku zajścia określonego w umowie wypadku, a także opłacanie składki ubezpieczeniowej przez powoda. Tylko postanowienia bezpośrednio regulujące wskazane kwestie można zatem zaliczyć do postanowień określających główne świadczenia stron. Umieszczone w (...) zapisy dotyczące opłaty likwidacyjnej regulują świadczenia poboczne, związane jedynie pośrednio z głównym przedmiotem umowy. Za tak przyjętym stanowiskiem przemawia fakt, iż opłata ta nie zostanie naliczona w każdym przypadku zawarcia umowy, a jedynie w przypadku jej rozwiązania w okresie pierwszych dziesięciu lat polisy. Omawiane postanowienia mogą mieć więc w pewnych okolicznościach wpływ na wysokość poszczególnych świadczeń stron, jednak nie oznacza to, iż automatycznie należy je uznać za określające świadczenie główne stron. Pojęcie to należy bowiem rozumieć wąsko, zwłaszcza przy ocenie umów zawieranych pomiędzy podmiotem profesjonalnym a konsumentem. Nie budzi także wątpliwości , zdaniem powoda , okoliczność, że kwestionowane postanowienia nie „zostały uzgodnione indywidualnie” z konsumentem. Fakt podpisania umowy, a co za tym idzie zaakceptowania treści wzorca umownego nie przesądza, że konsument ma rzeczywisty wpływ na kształtowanie treści jego postanowień, a więc nie można uznać, iż zostały one z nim „uzgodnione indywidualnie”. Okoliczność, że treść (...) została doręczona ubezpieczonemu oznacza jedynie, że mógł się on z nimi zapoznać, nie zaś negocjować przedstawione w (...) zapisy, które zostały przedstawione jako integralna część umowy ubezpieczenia i zostały ukształtowane jednostronnie przez ubezpieczyciela.

Tak więc w niniejszej sprawie brak było podstaw do pobrania opłaty likwidacyjnej w dacie rozwiązania umowy, w związku z czym pozwany obowiązany jest do zwrotu powyższej kwoty na mocy art. 410 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c., albowiem stanowiło świadczenie nienależne. Odnośnie żądania zasądzenia odsetek powód wskazał, że zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy. Zatem termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 k.c., a więc niezwłocznie po wezwaniu skierowanym przez wierzyciela (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2003 roku, sygn. ICKN 316/01, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 117 i z dnia 3 lutego 2006 roku, sygn. ICSK17/05). Powód wezwał pozwanego do zapłaty dnia 30 października 2019 r.

Pozwany - V. L. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pisma pozwany podniósł, iż powód zawarł w dniu 7 stycznia 2011 roku Umowę (...) z (...) z poprzednikiem prawnym pozwanego (dalej: (...)). Umowa obejmowała 15 letni okres ochrony. Wysokość miesięcznej składki regularnej została ustalona zgodnie z wnioskiem powoda na kwotę 370 zł. We wniosku powód potwierdził, że otrzymał i zapoznał się z treścią (...). Powód we wniosku nie zgłaszał żadnych uwag do umowy. Powód skrupulatnie wypełnił zgody na przetwarzanie danych osobowych i zgody marketingowe. Wniosek został własnoręcznie podpisany przez powoda, co potwierdziła również swoim podpisem osoba wykonująca czynności agencyjne. Powód przed zawarciem umowy otrzymał i zapoznał się z (...), które bardzo precyzyjnie określały prawa i obowiązki Stron Umowy. (...) zostały napisane przystępnym i zrozumiałym językiem. Informacje dotyczące Świadczenia Wykupu i sposobu jego wyliczenia znajdowały się w (...), a dodatkowo dla ułatwienia zrozumienia zawierały dodatkowe tytuły boczne mające na celu dodatkowe ułatwienie zrozumienia umowy. Ponadto w §10 ust. 5 (...) powód został poinformowany, że w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy wypłacana wysokość Świadczenia Wykupu uwzględnia jej pomniejszenie o koszty poniesione przez Ubezpieczyciela związane z dystrybucją i zawarciem umowy oraz koszty związane z prowadzoną przez pozwaną działalnością gospodarczą, które nie mogą, w związku z przedterminowym zakończeniem umowy, zostać pokryte z opłat określonych w § 24 ust. 1 (...). Warunki zawarcia umowy zostały potwierdzone w P., którą powód otrzymał w dniu 19.01.2011 r. Zgodnie z § 6 ust. 2 (...) powód mógł odstąpić od umowy w terminie 30 dni od otrzymania Polisy, czego nie uczynił, co wskazuje na fakt, że powód nie miał zastrzeżeń do warunków zawartej umowy. W trakcie trwania umowy pozwany przekazywał powodowi informacje dotyczące umowy, w tym informowała m.in. o wartości rachunku, sumie wpłaconych składek oraz wysokości świadczenia wykupu - wskazując, że jest to kwota wypłacana w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy. Pozwany wskazał , że powód zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia na życie z (...). Taki rodzaj umowy ubezpieczenia łączy w sobie tradycyjną umowę ubezpieczenia określoną w przepisach art. 805 i 829 § 1 pkt 1 k.c. oraz umowę, której celem jest inwestowanie środków pieniężnych w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe zgodnie z obowiązującą w momencie zawierania przez strony umowy ustawą z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (dalej: (...)) oraz zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (dalej: (...)). Zgodnie z art. 13. ust. 4 UDU obowiązującym w momencie zawierania umowy, w zakresie ubezpieczeń na życie, związanych z (...), o których mowa w dziale I grupa 3 załącznika do ustawy, do obowiązków zakładu ubezpieczeń należało określenie lub zawarcie w umowie ubezpieczenia m.in. zasad ustalania wartości świadczeń oraz wartości wykupu ubezpieczenia, w tym również zasad umarzania jednostek ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego i terminów ich zamiany na środki pieniężne i wypłaty świadczenia (pkt 2) . Pozwany wykonał wszystkie wskazane w art. 13 ust. 4 UDU obowiązki, w szczególności w zakresie pkt 2) wskazanego powyżej w następujących postanowieniach (...): § 2, § 4 ust. 3, § 10 ust. 5, § 23 i Załączniku do (...).

Dodatkowo wskazał , że umów ubezpieczenia na życie z (...) nie można utożsamiać z klasycznymi produktami inwestycyjnymi, takimi jak lokaty bankowe lub fundusze inwestycyjne. W tego rodzaju umowie nie można przyjąć generalnego założenia, że środki pochodzące ze składki ubezpieczeniowej podlegają zwrotowi na każde żądanie ubezpieczającego Zasadą obowiązującą w umowie ubezpieczenia na życie z (...) jest to, że ubezpieczający nie jest uprawniony do żądania umorzenia jednostek funduszu (jak ma to miejsce w funduszach inwestycyjnych). Nie może być mowy o abuzywności postanowień (...), jeśli pozwany w pełni stosowała się do przepisów prawa, w szczególności wskazała w § 2, § 4 ust. 3, § 10 ust. 5, § 23 i Załączniku do (...) i P. w jaki sposób obliczone zostanie Świadczenie Wykupu. Ponadto , zdaniem pozwanego , postanowienia umowy nie kwalifikują się do uznania za abuzywne, gdyż nie spełniają przesłanek z art. 385 ¹ k.c. Pozwany zaprzeczył twierdzeniom powoda, że postanowienia (...) nie zostały z nim indywidualnie uzgodnione. Powód miał rzeczywisty wpływ na treść postanowień Umowy. W pkt 9 wniosku powód miał możliwość wprowadzenia zmian w umowie, natomiast nie skorzystał z tego prawa pozostawiając puste pole. Mając na uwadze, że powód nie zgłaszał żadnych uwag do umowy, nie sygnalizował, że którekolwiek z postanowień umowy jest dla niego niezrozumiałe zarówno przed zawarciem, w trakcie zawierania, jak i w trakcie trwania umowy, należy stwierdzić, że powód rozumiał treść umowy, którą zawarł. W związku z powyższym uznać należy, że powód dysponował prawem wpływu na treść umowy, z którego nie skorzystał .

Pozwany zaprzeczył twierdzeniom powoda, jakoby postanowienia umowy kształtowały prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały jego interesy, czy też w sposób rażący naruszały interesy powoda przez nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków. W ocenie pozwanego w przedmiotowej sprawie pozwany wykazał się wyjątkową starannością w należytym poinformowaniu powoda o warunkach umowy, doręczając powodowi również postanowienia na piśmie. Pozwany uczciwie informował powoda chociażby o wysokości i sposobie wyliczania Świadczenia Wykupu oraz konsekwencjach przedterminowego rozwiązania Umowy. Zatem powód miał stworzone dogodne warunki do podjęcia świadomej decyzji w szczególności, że świadczenia podlegające wypłacie z tytułu zawartej umowy, w tym również w przypadku przedterminowego jej rozwiązania pozwalają na jednoznaczne określenie ich wysokości i nie naruszają interesów powoda jako konsumenta. Postanowienia umowy , zdaniem pozwanego , zostały sformułowane w taki sposób, aby były zrozumiałe nawet dla przeciętnego konsumenta. Z art. 22' k.c. nie wynikają wprost cechy, jakimi powinien charakteryzować się konsument. Jednakże z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że określenie cech tj. zakres wiedzy i doświadczenia, stopień rozsądku i krytycyzmu wobec otrzymywanych informacji handlowych następuje w toku stosowania przepisów o ochronie konsumentów, z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy. Na ogół przyjmowany jest wzorzec konsumenta rozważnego, świadomego i krytycznego, który jest w stanie prawidłowo rozumieć kierowane do niego informacje (por. wyroki SN: z dnia 8 czerwca 2004 r., I CK 635/03, LEX nr 846537, i z dnia 13 czerwca 2012 r., II CSK 515/11, LEX nr 1231312). W interesie powoda znajdowało się uważne przeczytanie warunków umowy mając na uwadze, że zawierała ona zobowiązanie długoterminowe z elementami inwestycyjnymi. Ponadto należy zauważyć, że powód wnikliwie zapoznał się z treścią umowy, co jest widoczne przy udzielaniu zgód marketingowych oraz dotyczących przetwarzania danych osobowych we wniosku. Powód zdecydował się na zawarcie umowy, zgodnie z oświadczeniem zapoznał się z jej treścią, a następnie nie odstąpił od niej. Dodatkowo pozwany wskazał , że zawarta umowa miała charakter długoterminowy i wprost wskazywała ona w § 3 ust. 1 (...), że jej celem nie jest realizacja zysków w krótkim okresie czasowym. Działanie powoda polegające na przedterminowym rozwiązaniu Umowy długoterminowej rażąco naruszało interesy pozwanego narażając go na dodatkowe koszty. Pozwany działając zgodnie z prawem, zawierając i wykonując umowy ubezpieczenia ponosi koszty prowadzonej działalności. Do najistotniejszych kosztów związanych z zawarciem i wykonywaniem umowy ubezpieczenia należą niewątpliwie koszty akwizycji zakładu ubezpieczeń - zgodnie z § 2 pkt. 19) Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji (dalej: (...)). Są to koszty związane z zawieraniem i odnawianiem umów ubezpieczenia obejmujące: a) koszty bezpośrednie, w tym: prowizje pośredników ubezpieczeniowych, wynagrodzenia wraz z narzutami pracowników zajmujących się akwizycją, koszty badań lekarskich, koszty atestów i ekspertyz przy ocenie ryzyka ubezpieczeniowego, koszty wystawienia polis, koszty włączenia umowy ubezpieczenia do portfela ubezpieczeń oraz b) koszty pośrednie, w tym: koszty reklamy i promocji produktów ubezpieczeniowych oraz koszty ogólne związane z badaniem wniosków i wystawianiem polis. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, koszty akwizycji nie są rozliczane jednorazowo, ale są amortyzowane w czasie trwania ubezpieczenia przy zastosowaniu metod aktuarialnych . Przepis § 16 ust. 1 i ust. 3 Rozporządzenia stanowi , że obok kosztów akwizycji kolejną kategorią kosztów są koszty administracyjne związane z wykonywaniem umowy ubezpieczenia, do których należą: koszty działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej niezaliczone do kosztów akwizycji, odszkodowań i świadczeń, kosztów likwidacji szkód i windykacji regresów lub kosztów działalności lokacyjnej, związane z inkasem składek, zarządzaniem portfelem umów ubezpieczenia, zarządzaniem portfelem umów reasekuracji oraz ogólnym zarządzaniem zakładem ubezpieczeń albo zakładem reasekuracji (w tym: amortyzacja oraz koszty utrzymania biur i nieruchomości wykorzystywanych na własne potrzeby, koszty pocztowe i telekomunikacyjne, koszty usług obcych, koszty zużycia energii, materiałów, amortyzacja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, wynagrodzenia wraz z narzutami, koszty podróży służbowych oraz koszty reklamy, z wyłączeniem kosztów reklamy związanych z produktem ubezpieczeniowym). Powód zaprzestając opłacania składek spowodował negatywne konsekwencje finansowe u pozwanego . Sprawił bowiem, że pozwany w miesiącu, w którym doszło do rozwiązania umowy musiał ująć niepokryte koszty związane z akwizycją oraz pozostałe koszty podzielone do rozliczenia na cały okres trwania umowy (tj. koszty, które zostały poniesione przez pozwaną w pierwszych latach trwania umowy, ale zostały podzielone do rozliczenia na okres, który odpowiadał zadeklarowanemu przez powoda okresowi trwania umowy ubezpieczenia).Wcześniejsze niż przewidują założenia produktu zakończenie umowy ubezpieczenia spowodowało, że pozwany stracił możliwość pokrycia tych kosztów przyszłymi przychodami ze składek i musiał je rozliczyć poprzez zastosowanie mechanizmu służącego obliczaniu Świadczenia Wykupu. W przypadku trwania umowy ubezpieczenia zgodnie z jego długoterminowym charakterem nie zaszłaby potrzeba rozliczania niezamortyzowanych kosztów lub rozliczenie to będzie dotyczyło wartości niemal niezauważalnych, gdyż koszty te byłyby pokrywane systematycznie, z wpłacanych składek (poprzez pobieranie przez towarzystwo ubezpieczeń opłat przewidzianych w (...)). (...) poprzez jasne i precyzyjne zapisy wyraźnie wskazuje na konieczność poniesienia tych kosztów w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy. Pozwany działał zgodnie z prawem, zarówno prawidłowo alokując koszty i rozkładając je w czasie, jak również wypełniając wszystkie obowiązki informacyjne wynikające z obowiązujących przepisów. Pozwany podniósł , że jest spółką regulowaną podlegającą nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, a w związku z tym, w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości w zakresie ponoszenia kosztów wskazanych w powołanym wyżej paragrafie (...), pozwanego spotkałyby konsekwencje ze strony organu nadzoru, co jednak nie miało miejsca. Pozwany wykonał wszystkie obowiązki wynikające z przepisów prawa, w tym rokrocznie informował powoda o aktualnym stanie polisy, w tym wysokości Świadczenia Wykupu (kwoty wypłacanej w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy). Powód świadomy był konsekwencji umownych wynikających z przedterminowego rozwiązania umowy ubezpieczenia łączącej strony i zasad obliczania Świadczenia Wykupu.

Świadczenie Wykupu jako immanentnie związane z istotą umowy ubezpieczenia z (...) stanowi, zdaniem pozwanego , świadczenie główne z tej umowy. Umowa ta jest umową mieszaną, która łączy elementy o charakterze ubezpieczeniowym i inwestycyjnym. Świadczenie Wykupu jest elementem charakteru inwestycyjnego, który odróżnia umowę ubezpieczenia na życie z (...) od klasycznej umowy ubezpieczenia na życie . Wynikało to wprost m. in. z art. art. 13 ust. 4 pkt 2 UDU, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń miał obowiązek określenia w umowie ubezpieczenia na życie z (...): zasad ustalania wartości świadczeń oraz wartości wykupu ubezpieczenia, w tym również zasad umarzania jednostek ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego i terminów ich zamiany na środki pieniężne i wypłaty świadczenia. Z powyższego brzmienia przepisu wynika, że świadczenie wartości wykupu nie dość, że zostało przez ustawodawcę wyraźnie wyodrębnione, to jest charakterystyczne i właściwe na życie z (...), a w konsekwencji stanowi jej świadczenie główne. Ustawodawca w umowie ubezpieczenia na życie z (...) na równi - co do ważności - traktuje świadczenia wypłacane w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego oraz Świadczenie Wykupu/ wartość wykupu. Oprócz użycia koniunkcji w pierwszej części przepisu wskazuje na to dodatkowo użycie przez ustawodawcę w końcowym fragmencie tego przepisu terminu „świadczenie”, na wspólne określenie obydwu rodzajów świadczeń z umowy ubezpieczenia na życie z (...). W umowie ubezpieczenia na życie z (...) występują zatem trzy rodzaje świadczeń głównych: Świadczenie z tytułu śmierci ubezpieczonego, Świadczenie z tytułu dożycie ubezpieczonego oraz Świadczenie wykupu, co również zostało wskazane w § 4 (...). Świadczenie Wykupu stanowi świadczenie główne z umowy ubezpieczenia na życie z (...), zatem postanowienia określające Świadczenie Wykupu nie mogą być uznane za klauzule niedozwolone zgodnie z art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c. ponieważ zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Pozwany dołożył wszelkich starań, aby ubezpieczony zrozumiał postanowienia umowy posługując się językiem przystępnym dla klienta, a postanowienia zostały sformułowane w sposób czytelny, precyzyjny i zrozumiały. Dodatkowo (...) zawierają dodatkowe tytuły boczne, które w prosty sposób pozwalają zrozumieć umowę. Powód o Świadczeniu Wykupu oraz sposobie jego wyliczania był informowany w (...). Pozwany w żaden sposób nie zatajał istnienia ani nie utrudniała zrozumienia postanowień Umowy, w tym dotyczących Świadczenia Wykupu, a wręcz podjął wszelkie możliwe działania, aby ułatwić powodowi zapoznanie się i zrozumienie Umowy. Pozwany na każdym etapie informował powoda o tym, że Świadczenie Wykupu to świadczenie przysługujące w przypadku przedterminowego rozwiązania Umowy oraz wskazywał na różnicę między kwotą Świadczenia Wykupu a sumą wpłaconych składek. Pozwany podniósł , że powództwo powinno zostać oddalone w całości, również w zakresie odsetek. Z ostrożności procesowej wskazał, że odsetki nie mogą być liczone od daty poprzedzającej upływ terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty. W niniejszej sprawie termin ten wynosił 14 dni od dnia otrzymania przez pozwanego wezwania do zapłaty, które wpłynęło do pozwanego w dniu 11.03.2022 r. zatem ewentualną datą wymagalności roszczenia jest 25.03.2022 r.

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił, co następuje:

Ł. W. w 2011 r. chciał uzyskać kredyt hipoteczny . W tym celu zgłosił się (...) S.A. w B. , aby porównać możliwe do uzyskania kredyty i ich warunki oraz jego zdolność kredytową . Ł. W. jest ratownikiem medycznym i to miał być jego pierwszy kredy , wcześniej jedynie zakupił laptop na raty. Sprawę Ł. W. prowadziła doradca (...), obecnie B.. Doradca finansowy zaproponowała Ł. W. kredyt w (...) Bank S.A. i dodatkowo umowę ubezpieczenia na życie z (...) M. (...) , której zawarcie miało według informacji udzielonej przez Doradcę spowodować, że Bank będzie przychylniejszy w uwzględnieniu wniosku kredytowego , a wpłacana co miesiąc kwota miała pozwolić na szybsze spłacenie ewentualnego kredytu. Było to tak przedstawione przez doradcę, że Ł. W. uważał , że jest to jakby lokata, przez 10 lat miał płacić składki , a przez kolejne 5 lat wpłacone składki miały być pomnażane i służyć spłacie zaciągniętego kredytu . Wyliczona rata została przedstawiona przez doradcę jako optymalną kwota , która pozwoli zaoszczędzić na kredyt hipoteczny . Ł. W. nie miał wówczas świadomości , że w razie rezygnacji z umowy Ubezpieczyciel dokonana potrąceń .

Dnia 09 grudnia 2010 r. Ł. W. podpisał wniosek o zawarcie Umowy (...) z (...) M. (...). We wniosku potwierdził otrzymanie i zapoznanie się z treścią Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z (...) (...) ( (...)) oraz (...) . Faktycznie na zapoznanie się z (...) miał chwilę i je jedynie przejrzał , sfomułowania użyte w (...) były dla niego niezrozumiałe. Doradca finansowy nie zwróciła mu uwagi na możliwość wskazania we wniosku ewentualnych zamian w umowie.

W dniu 07 stycznia 2011 r. Ł. W. zawarł z (...) S.A. z siedzibą w W. ( obecnie V. L. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. ) umowę ubezpieczenia na życie z (...) ze składką regularną M. (...), potwierdzoną polisą nr (...) . Integralną częścią umowy były Ogólne (...) z (...) (...) ( (...)) z Załącznikiem nr 1. (dalej jako (...) ) . Składka wynosiła 375,00 zł miesięcznie . Umowa była zawarta na 15 lat. W polisie wskazano , że Ubezpieczającym i Ubezpieczonym jest Ł. W.. Wskazano także m.in., że Świadczenia Wykupu to kwota nie wyższa niż kwota odpowiadająca Wartości części W. Rachunku powiększona o określony procent Wartości Części Bazowej, zgodnie z tabelą wskazaną w załączniku nr 1 do (...) .

§ 3 (...) określał, że przedmiotem umowy jest życie Ubezpieczonego oraz inwestowanie środków pochodzących ze składek wpłacanych z tytułu Umowy w ramach Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych w okresie na jaki Umowa została zawarta. Celem umowy nie jest realizacja zysków w krótkim horyzoncie czasowym. Zakres ubezpieczenia obejmuje następujące zdarzenia ubezpieczeniowe : dożycie przez Ubezpieczonego daty Dożycia i śmierć Ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia . (...) (...) przewidywał , że Świadczenie Wykupu to kwota świadczenia z Umowy wypłacana przez Ubezpieczyciela w przypadkach określonych w (...) z przyczyn innych niż dożycie przez Ubezpieczonego daty Dożycia , śmierć Ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia lub odstąpienie przez Ubezpieczającego od Umowy. § 3 ust.3 (...) przewidywał , że w przypadku zdarzeń określonych w (...) , innych niż dożycie przez Ubezpieczonego daty Dożycia i śmierć Ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia oraz odstąpienie od umowy Ubezpieczyciel wypłaca Ubezpieczonemu Świadczenia Wykupu w wysokości kwoty nie wyższej niż kwota odpowiadająca Wartości Części W. Rachunku powiększonej o określony procent Wartości Części Bazowej Rachunku , wskazany w (...) do (...). § 10 ust.1 .2 oraz ust. 1.6 (...) przewidywał , że umowa ulega rozwiązaniu m.in. wskutek rozwiązania umowy przez Ubezpieczającego – z dniem doręczenia do siedziby Ubezpieczyciela pisemnego oświadczenia Ubezpieczającego o rozwiązaniu oraz wskutek wypłaty Świadczenia Wykupu - z dniem doręczenia wniosku o całkowitą wypłatę Świadczenia Wykupu. § 23 ust.1 i 5 (...) przewidywał Ubezpieczający ma prawo, począwszy od drugiej Rocznicy Polisy, wystąpić o całkowitą wypłatę Świadczenia Wykupu, pod warunkiem, że opłacił wszystkie Składki Regularne w należnej wysokości, wymagane do dnia złożenia wniosku wskazanego w ust. 3 pkt 1). Złożenie wniosku o całkowitą wypłatę Świadczenia Wykupu skutkuje rozwiązaniem Umowy z dniem złożenia wniosku. Wysokość Świadczenia Wykupu na dany dzień jest równa Wartości Części W. Rachunku oraz określonego procentu Wartości Części Bazowej Rachunku, wskazanego w (...) . Wysokość określonego procentu wartości części bazowej rachunku ustalana była na podstawie okresu ubezpieczenia dla danej umowy, aktualnego na dzień jej zawarcia, oraz roku, którego znaczenie określono w § 23 pkt 6 (...). Ust. 15 załącznika nr 1 Załącznika nr 1 do (...) określał , że w przypadku umów z okresem ubezpieczenie 15 lat określony procentu Wartości Części Bazowej Rachunku wypłacany Ubezpieczonemu w związku z całkowitą lub częściową wypłatą Świadczenia Wykupu wynosi : w 1 i 2 roku – 0%, w 3 roku – 20%, w 4 roku – 30%, w 5 roku – 40 %, w 6 roku –50 0%, w 7 roku 60 0%, w 8 roku – 70%, w 9 roku – 79%, w 10 roku – 82%, w 11 roku – 84%, w 12 roku – 87, w 13 roku – 90%, w 14 roku – 93%, w 15 roku – 96%. § 24 (...) przewidywał , że z tytułu zawarcia i wykonania umowy ubezpieczyciel pobiera następujące opłaty: opłatę wstępną, opłatę za udzielenie tymczasowej ochrony ubezpieczeniowej, opłatę za ryzyko, opłatę administracyjną, opłatę za zarządzanie aktywami Rachunku Jednostek Funduszy, opłatę za zarządzanie aktywami Portfeli Modelowych, opłatę operacyjną i inne opłaty z tytułu dodatkowych usług oferowanych przez ubezpieczyciela, związanych z (...), określone w szczegółowych regulaminach. Opłata za ryzyko ustalana była kwotowo na podstawie Wartości Rachunku, płci, wieku Ubezpieczonego, stanu zdrowia, wykonywanego zawodu i pobierana miesięcznie z góry, w każdym Miesiącu Polisy, przez cały czas trwania Umowy, z zastrzeżeniem § 10 ust. 4. Opłata administracyjna określona była kwotowo, w wysokości wskazanej w ust. 8 Załącznika nr 1 do (...) i pobierana miesięcznie z góry w każdym Miesiącu Polisy. Opłata obejmowała czynności związane z administrowaniem Umową, z wyłączeniem czynności podlegających opłacie operacyjnej, o której mowa w ust. 11.

Dnia 19 stycznia 2011 r. Ł. W. potwierdził odbiór Polisy ubezpieczenia na życie z (...) ze składką regularną M. (...) oraz pisma ubezpieczyciela informującego o wysokości opłaty administracyjnej i operacyjnej obowiązującej w 2011 roku.

dowód: zeznania św. K. B.- k. 146 akt , zeznania powoda – k. 146 v - 147 akt , polisa nr (...) – k.50 akt , Ogólne (...) z (...) (...) ( (...) ) - k. 11 – 33 akt , potwierdzenie odbioru – k. 101 akt .

W dniu 14 czerwca 2011 r. została zawarta pomiędzy Ł. W. (Cedentem) a (...) Bank S.A. z siedzibą w W. ( Cesjonariuszem ) umowa nr (...) cesji praw z umowy ubezpieczenia. Przedmiotem umowy było ustanowienie, na zasadach i warunkach określonych w umowie, zabezpieczenia wierzytelności Cesjonariusza wobec Cedenta z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...) – H./ (...) z dnia 31 stycznia 2011 r. wraz z należnymi odsetkami , prowizjami , opłatami i kosztami z nią związanymi poprzez dokonanie cesji praw do Świadczeń z umowy (...) oraz prawa do wierzytelności z tytułu odstąpienia od umowy . Podpisy pod umową zostały potwierdzone przez Doradcę (...).

Kredyt hipoteczny nr (...) – H./ (...) z dnia 31 stycznia 2011 r. został spłacony przez Ł. W. w całości po upływie 5 lat od daty zawarcia tej umowy . Dnia 26 czerwca 2017 r. (...) Bank S.A. z siedzibą w W. oświadczył, że w związku z całkowitą spłata kredytu nr (...) – H./ (...) traci moc zabezpieczenie w postaci umowy cesji praw z ubezpieczenia nr DK(...).

dowód: umowa cesji praw z dnia 11 czerwca 2021 r. z oświadczeniem ubezpieczyciela – k. 64 – 69 akt , zeznania powoda - k. 146 v – 147akt , oświadczenie (...) Bank S.A. z 26 czerwca 2017 r. – k. 71 akt .

(...) S.A. z siedzibą w W. ( obecnie V. L. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. ) przesyłała Ł. W. corocznie informacje dotyczące umowy potwierdzonej polisą nr (...) dotyczące : wartości umowy , sumy wpłaconych składek , wysokości świadczenia wykupu , opłaty administracyjnej, świadczenia z tytułu dożycia i świadczenia z tytułu śmierci .

W dniu 30 października 2019 r. Ł. W. mając na uwadze , że kredyt hipoteczny nr (...) – H./ (...) z dnia 31 stycznia 2011 r. został już spłacony oraz niepokojące informacje o stratach ponoszonych na polisolokatach złożył do V. L. Towarzystwo (...) S.A. wniosek o wypłatę Świadczenia Wykupu . Jednocześnie pismem z dnia 30 października 2019 r. wezwał ubezpieczyciela do wypłaty 100% części bazowej oraz części wolnej środków zgromadzonych na polisie nr (...) w terminie 5 dni na wskazany rachunek bankowy , z zaznaczeniem , że w przypadku nieuregulowania należności w terminie sprawa zostanie skierowana na drogę sądową.

Pismem z dnia 15 listopada 2019 r. V. L. Towarzystwo (...) S.A. poinformowało Ł. W. , iż z dniem 04 listopada 2019 r. łącząca strony umowa uległa rozwiązaniu i przesłało informacje dotyczące wartości umowy oraz kwoty do wypłaty ustalone zgodnie z (...) . Wartość rachunku Ł. W. na dzień wykupu ustalono na kwotę w wysokości 35.547,83 zł, od której została potrącona opłata w wysokości 5.675,43 zł. W rozliczeniu wskazano , że suma wpłaconych składek wyniosła 39.960,00. Na rzecz Ubezpieczającego została wypłacona kwota 29.872,40 zł. Odnosząc się do wezwania do zapłaty z dnia 30.10.2019 r. V. L. Towarzystwo (...) S.A. w piśmie z dnia 14 listopada 2019 r. wskazało , że przedmiotowa Umowa została zawarta na podstawie Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia na Życie z (...) (...) (dalej zwanych: „(...)"), których odbiór i zapoznanie z treścią potwierdził on własnoręcznym podpisem na wniosku o zawarcie umowy, w świetle postanowień (...) wypłata środków w wysokości Wartości Rachunku, następuje w ramach Świadczenia z tytułu Dożycia przez Ubezpieczonego końca Okresu (...). Wypowiedzenie Umowy przed terminami wskazanymi w P., skutkuje wypłatą Świadczenia Wykupu, na które składa się 100% Wartości Części W. Rachunku i określony procent Wartości Części Bazowej Rachunku , na Część Bazową Rachunku składają się środki pochodzące z wpłaty Składek Regularnych należnych za Okres Bazowy, a na wartość Części W. Rachunku wpływają środki pochodzące z wpłat Składek Dodatkowych i Składek Regularnych należnych po Okresie Bazowym. Zawierając przedmiotową Umowę z Ubezpieczycielem, podjął Ubezpieczający decyzję o objęciu na 15 lat ochroną ubezpieczeniową swojej osoby wraz z jednoczesnym inwestowaniem środków w Ubezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe, zaliczane do inwestycji długofalowych . Umowa uległa rozwiązaniu z dniem 04 11.2019 r,, tj. w trakcie trwania 9. Roku Polisy , zatem na Świadczenie Wykupu składało się 79% Wartości Części Bazowej Rachunku oraz 100% Wartości Części W. Rachunku, co łącznie stanowiło kwotę 29 872,40 zł. Wniosek o wypłatę Świadczenia Wykupu w wysokości Wartości Polisy nie został uwzględniony, ponieważ działanie takie nie znajduje oparcia w postanowieniach umowy.

Ł. W. działając przez pełnomocnika pismem z dnia 03 grudnia 2021 r. zwrócił się ponownie do V. L. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 5675,43 zł z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w terminie 14 dni od otrzymania wezwania wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od w/w kwoty od dnia następnego po dniu w którym nastąpiło wypowiedzenia do dnia zapłaty w związku z otrzymanym wezwaniem nie później niż, w terminie 14 dni licząc od dnia otrzymania niniejszego wezwania. W wezwaniu wskazano , że zastosowane w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia postanowienia zawarte w art. 23 pkt. 5 (...) stanowią niedozwolone postanowienia umowne, a więc nie są wiążące. Wobec tego pobranie przez Ubezpieczyciela „należnej opłaty” należy uznać za niezasadne ,pobranie opłaty likwidacyjnej w wyniku wygaśnięcia umowy ubezpieczenia stanowi świadczenie nienależne w świetle art. 410 k.c. i powinna zostać wypłacona całość zgromadzonych środków. Wezwanie zostało odebrane przez Ubezpieczyciela 11 marca 2022 r.

d owód: informacje przesyłane przez pozwanego powodowi – k. 102 – 109 akt , wezwanie z dnia 30.10.2019 r. – k. 49 akt , wniosek o wypłatę Świadczenia Wykupu – k. 60 – 63 akt , pismo z dnia 15 listopada 2019 r. – k. 59 akt , rozliczenie z tytułu umowy nr (...) – k. 81 akt , pismo z dnia 14 listopada 2019 r. – k. 53 – 55 akt , przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 03 grudnia 2021 r. – k. 34 – 36 akt .

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zebranych w sprawie wyżej szczegółowo opisanych oraz na podstawie zeznań świadka K. B. , z tym, że świadek nie pamiętała szczegółów umowy ,dokumentów jakie przedstawiła , tego czy warunki umowy mogły być negocjowane , sama świadek określała umowę jako umowę dotycząca oszczędzania środków przez okres 10 lat i zeznań powoda Ł. W. , którym Sąd dał wiarę , albowiem brak było podstaw , aby odmówić im wiarygodności .

Co do zasady bezsporne pomiędzy stronami były fakty: zawarcia przez strony umowy ubezpieczenia na życie z (...) ze składką regularną M. (...), jej treść, rozwiązanie umowy na wniosek powoda, a także kwota świadczenia wykupu wypłacona powodowi i kwota potrącona przez pozwanego . Kwestią sporną było czy pozwany uprawniony był do pomniejszenia środków z tytułu świadczenia wykupu. Powód wskazywał , że nie istnieje skuteczna podstawa prawna do pomniejszenia środków z tytułu świadczenia wykupu podnosząc , że zawarte w (...) zapisy stanowią postanowienia umowne o charakterze klauzul niedozwolonych.

Powód Ł. W. zawarł umowę ubezpieczenia na życie z (...) ze składką regularną M. (...), potwierdzoną polisą nr (...) jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Kodeks cywilny w art. 22 ¹ k.c. pod pojęciem konsumenta wskazuje osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Umowy konsumenckie podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ¹ § 1 k.c. w myśl którego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznaje się działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi tu więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne i odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r., VI ACa 771/10). "Rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza natomiast nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Chodzi zatem o zachwianie równowagi kontraktowej wyrażające się w tym, że kontrahent konsumenta zastrzega dla siebie nadmierne korzyści lub uprzywilejowaną pozycję, wyraźnie i w znacznym stopniu przewyższające korzyści uzyskane przez konsumenta lub pod innym względem znacznie pogarszające sytuację konsumenta (por. np. wyrok SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04). Określenie "rażąco" należy przy tym interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków, a oceny tej nie należy ograniczać do kwestii czysto ekonomicznych, lecz uwzględniać również i inne okoliczności, jak np. niewygodę, na jaką konsument został narażony, stratę czasu. Niemniej jednak mieści się niewątpliwie w hipotezie art. 385 ¹ § 1 k.c. dysproporcja praw i obowiązków wynikających z umowy skutkująca niekorzystnym ukształtowaniem sytuacji ekonomicznej konsumenta (por. wyrok SN z 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18).

Pozwany podnosił , że świadczenie wykupu stanowi świadczenie główne z umowy ubezpieczenia na życie z (...), zatem postanowienia umowy określające świadczenie wykupu nie mogą być uznane za klauzule niedozwolone zgodnie z art. 385 ^{( 1)} § 1 zd. 2 k.c. ponieważ stanowią świadczenie główne i zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W ocenie Sądu przewidzianego w umowie świadczenia wykupu nie można uznać za świadczenie główne. Umowa zawarta pomiędzy stronami, to umowa ubezpieczenia na życie z (...), która jest umową mieszaną, z elementami klasycznego modelu umowy ubezpieczenia na życie i postanowieniami charakterystycznymi dla umów, których celem jest inwestowanie kapitału ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2013 r., I CSK 149/13, OSNC 2014/10/103). Świadczeniem głównym z umowy stron jest po pierwsze wypłata, która następuje na skutek zdarzenia ubezpieczeniowego, a są nimi dożycie określonego wieku lub śmierć oraz po drugie zarządzanie środkami na zlecenie. Zgodnie z definicją zawartą w (...) (§ 2 pkt 25) świadczenie wykupu jest to kwota wypłacana przez ubezpieczyciela z przyczyn innych niż: dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia, śmierć ubezpieczonego lub odstąpienie przez ubezpieczającego od umowy , w realiach niniejszej sprawy jest to rozwiązanie umowy . Wartość świadczenia wykupu nie jest możliwa do ustalenia w chwili zawarcia umowy i w konsekwencji niemożliwa do objęcia konsensusem stron, stanowi jedynie rozliczenie wpłaconych przez ubezpieczonego środków finansowych w związku z rozwiązaniem umowy. Dodatkowo do wypłaty świadczenia wykupu mogło dojść na wniosek ubezpieczonego w każdym czasie nawet wielokrotnie, gdyż (...) przewidują możliwość wystąpienia przez Ubezpieczającego o częściową (§ 23 ust. 2 (...)) . Tym samym nie sposób uznać, by ze świadczeniem wykupu, w tym częściowym świadczeniem wykupu, wiązało się jakiekolwiek zdarzenie ubezpieczeniowe. Tym samym, tylko postanowienia określające wysokość składki oraz wartości jakie zostaną wypłacone w sytuacji zajścia tych zdarzeń, mogą zostać uznane za określające główne świadczenia stron. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 stycznia 2020 r. wydanej w sprawie III CZP 51/19 (OSNC 2020/12/100 )

stwierdził , że świadczenie wypłacane przez ubezpieczyciela w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie z (...) nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c. i Sąd w niniejszej sprawie podziela powyższe i argumentację przyjętą przez Sąd Najwyższy .

A zatem świadczenie wykupu, jako że nie stanowi świadczenia głównego, podlega kontroli Sądu w trybie art. 385 ¹ k.c.

Pozwany dalej podnosił , że postanowienia przedmiotowej umowy wiążą strony, gdyż powód miał rzeczywisty wpływ na treść postanowień umowy, albowiem w pkt. 9 wniosku powód miał możliwość wprowadzenia zmian w umowie, natomiast nie skorzystał z tego prawa pozostawiając puste pole. Pozwany wskazywał także , że powód nie zgłaszał żadnych uwag do umowy, nie sygnalizował, że którekolwiek z postanowień umowy jest dla niego niezrozumiałe zarówno przed zawarciem, w trakcie zawierania, jak i w trakcie trwania umowy, wobec czego należy stwierdzić, że powód rozumiał treść umowy, którą zawarł. W związku z powyższym uznać należy zdaniem pozwanego , że powód dysponował prawem wpływu na treść umowy, z którego nie skorzystał . W ocenie Sądu sam fakt braku wypełnienia pola nr 9 wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z (...) nie świadczy o tym , że postanowienia umowy przedmiotowej umowy zostały uzgodnione indywidualnie . Jak wynika z zeznań powoda doradca finansowy ,która przedstawiała powodowi warunki umowy przedstawiła powodowi umowę jako swego rodzaju lokatę mającą zabezpieczać spłatę kredytu hipotecznego , którego uzyskanie było podstawowym celem powoda , nie zwróciła mu uwagi na możliwość indywidulnego negocjowania warunków umowy , a o dokonywaniu potrąceń ,w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy powód uświadomił sobie dopiero w 2018 r. Mając na uwadze powyższe w ocenie Sądu powód nie miał rzeczywistego wpływu na kształtowanie treści postanowień umowy łączącej strony, a co za tym idzie nie zostały one z nim uzgodnione indywidualnie.

Charakter obciążeń umownych w umowie o ubezpieczenie z kapitałowym funduszem ubezpieczeniowym był przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 18 grudnia 2013 roku wydanym w sprawie I CSK 149/13 ( OSNC 2014/10/103 ). W uzasadnieniu powołanego wyroku Sąd Najwyższy zakwestionował możliwość obciążania ubezpieczającego takimi opłatami, których charakter, funkcja oraz mechanizm ustalania nie zostały w ogólnych warunkach umowy wyjaśnione, uznając to za okoliczność o kardynalnym znaczeniu dla oceny niedozwolonego charakteru tego postanowienia w świetle art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. W umowie , która łączyła strony , zgodnie z treścią § 23 ust. 5 (...) wysokość świadczenia wykupu na dany dzień jest określona jako równa wartości części wolnej rachunku oraz określonego procentu wartości części bazowej rachunku wskazanego w (...) do (...). Regulację tą uznać należy za niewystarczające z punktu widzenia wskazanego standardu ochrony konsumenta. Należy wskazać, że zapisy te przewidują istotne zmniejszenie wysokości świadczenia wykupu w stosunku do wysokości wniesionych i lokowanych w funduszu kapitałowym składek (w pierwszych dwóch latach przewidywały zatrzymanie przez ubezpieczyciela wszystkich środków, w kolejnych latach stopniowy wzrost, lecz znaczące ich ograniczanie, tak, że w dziewiątym roku - tj. w roku, w którym powód rozwiązał umowę przewidziano wypłatę 79%). Tym samym pozwany z góry założył pomniejszenie kwoty wypłaconej tytułem wykupu w stosunku do wartości inwestycji, przy jednoczesnym braku możliwości weryfikacji przez konsumenta, czy istotnie i w jakim stopniu wartość środków zatrzymanych przez pozwanego, odniesiona ułamkowo wyłącznie do wartości środków zgromadzonych przez konsumenta w czasie obowiązywania umowy, pozostaje w realnym związku z faktycznie poniesionymi przez ubezpieczyciela kosztami danej umowy. W żaden jednak sposób nie powiązano zasad tego zmniejszenia z rodzajem i wysokością kosztów ponoszonych przez stronę pozwaną, a mechanizm ten odniesiono tylko do określonego procentu wniesionych środków przez powoda. Zaznaczyć również należy, iż znaczna część kosztów funkcjonowania ubezpieczyciela oraz jego ryzyko jest pokrywane przez konsumenta w ramach szeregu innych opłat pobieranych na podstawie powołanych postanowień (...) (§24 OWU).

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu, postanowienia umowy łączącej strony mające za przedmiot obniżenia świadczenia wykupu przez ubezpieczyciela w sposób jaki przewidziano to w (...) i w Załączniku nr 1 do (...) stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą powoda . Wobec powyższego przyjąć należy, że pozwany na podstawie ww. postanowień (...) uznanych w trybie kontroli incydentalnej za abuzywne nienależnie zatrzymał kwotę 5675,43 zł. Ta pobrana od powoda kwota jest świadczeniem nienależnym , którego zwrot następuje według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu Podstawę prawną zasądzenia roszczenia stanowił art. 405 k.c., według którego kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten w myśl art. 410 § 1 k.c. stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Według art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli podstawa świadczenia odpadła.

Zobowiązanie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest zobowiązaniem o charakterze bezterminowym, przewidzianym w art. 455 k.c., tj. takim, w którym termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2014 r., III CSK 36/14, OSNC 2016/1/5, LEX nr 1621345 ; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1991 r., III CZP 2/91, OSNCP 1991/7/93, LEX nr 3642). W myśl tego przepisu świadczenie z takiego zobowiązania powinno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Pozwany w tym zakresie wskazywał na wezwanie do zapłaty z dnia 03 grudnia 2021 r. ( k.34 – 36 akt ) , które otrzymał dnia 11 marca 2022 r. Jednak w ocenie Sąd wezwaniem do zapłaty należności dochodzonej w niniejszej sprawie było pismo powoda z dnia 30 października 2019 r. wzywające pozwanego do wypłaty 100 % części bazowej oraz części wolnej zgromadzonych środków - w terminie 5 dni od likwidacji polisy( k. 49 akt ) . Powód żądał wypłaty 100 % środków części bazowej , mimo , że (...) przewidywały wypłatę określonego procentu wartości części bazowej rachunku. Wezwanie to powód wystosował do pozwanego mimo złożenia także oddzielnego wniosku o wypłatę świadczenia wykupu ( k. 60 – 63 akt) . Pozwany także odpowiedział na wezwanie z dnia 30.10.2019 r. – pismem z dnia 14 listopada 2019 r. ( k. 53 - 55 akt ) , zaś o rozwiązaniu umowy z dniem 04 listopada 2019 r. potwierdził pismem z dnia 15.11.2019 r. ( k. 59 akt ). Dlatego Sąd mając na uwadze , ze rozwiązanie umowy nastąpiło 04 listopada 2019 r. i wskazany w wezwaniu termin 5 dni na spełnienie świadczenia , uznał za zasadne zasądzenie odsetek za opóźnienie przy uwzględnieniu uregulowania art. 115 k.c. od dnia 13 listopada 2019 r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznając za zasadne żądanie pozwu w pkt. 1 sentencji wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5675,43 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 listopada 2019 roku do dnia zapłaty , zaś w pkt. 2 sentencji orzeczenia oddalił powództwo w pozostałej części tj. co do odsetek za okres od 06. -12.11.2019 r.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt 3 sentencji wyroku na podstawie art. 100 zdanie drugie k.p.c. przewidującego, że Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Na koszty procesu poniesione przez stronę powodową, które wyniosły 2217,00 zł złożyły się: opłata sądowa od pozwu – 400 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego - 17 zł i koszty zastępstwa procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 t.j.) w kwocie 1800,00 zł.

Sędzia Julita Preis

I C 143/22

ZARZĄDZENIE

1.  (...) A. G., (...)

2.  (...) .

3.  (...)

C.,(...)