Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Chełmnie

POSTANOWIENIE

Dnia 23 września 2021 r.

Sąd Rejonowy w Chełmnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Monika Mleczko-Pawlikowska

Protokolant:

Sekr. sąd. Dominika Glaubert

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2021 r. w Chełmnie

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

przy udziale Skarbu Państwa reprezentowanego przez Starostę (...)

o zasiedzenie

postanawia:

1.  Stwierdzić, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. nabyła z dniem 1 lutego 2019r. przez zasiedzenie własność zabudowanej nieruchomości gruntowej, położonej w U. przy ulicy (...), stanowiącej działkę o numerze (...), o powierzchni 0,0300 ha, dla której nie jest prowadzona księga wieczysta.

2.  ustalić, że koszty postępowania ponosi wnioskodawca oraz uczestnik postępowania, każdy zgodnie ze swoim udziałem w sprawie.

Sędzia

Monika Mleczko - Pawlikowska

Sygn. akt I Ns 67/20

UZASADNIENIE

Wnioskodawca – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w dniu 6 marca 2020 r. wniósł o stwierdzenie, że z upływem dnia 1 lutego 2019 r. nabył w drodze zasiedzenia nieruchomość gruntową zabudowana, położoną w U. przy ul. (...), tj. działkę oznaczoną w ewidencji gruntów pod nr(...) o powierzchni(...) ha, dla której nie jest prowadzona księga wieczysta. Wniósł także o zasądzenie od uczestnika postępowania – Skarbu Państwa – Starosty (...) na rzecz wnioskodawcy kosztów niniejszego postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wniosku (k. 1-5 akt), wnioskodawca przedstawił szeroką argumentację przemawiającą za zasadnością wniosku wskazując przy tym, że zwrócenia uwagi wymaga fakt, iż nieruchomość objęta wnioskiem nie była i nie jest przedmiotem użytkowania wieczystego pomiędzy (...) S.A. i jej poprzednikami prawnymi, a Skarbem Państwa. Określenie takie widniejące w dokumentacji jest najprawdopodobniej wynikiem omyłki, gdyż użytkowanie wieczyste nie zostało nigdy ustanowione. (...) S.A. i jej poprzednicy prawni korzystali z gruntu, który został im oddany w zarząd.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik - Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę (...) wniósł o oddalenie wniosku. W uzasadnieniu pisma (k. 107 akt), uczestnik wskazał, że przedmiotowa nieruchomość, w aktualnym stanie prawnym znajduje się w użytkowaniu wieczystym (...) S.A. Zgodnie z załączoną przez wnioskodawcę dokumentacją Zakłady (...) otrzymały informację o wysokości opłat z tytułu użytkowania wieczystego na podstawie art. 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości. Opłaty te były przez wnioskodawcę regularnie uiszczane. Wobec powyższego wnioskodawca nie jest posiadaczem samoistnym nieruchomości objętej wnioskiem, lecz posiadaczem zależnym (użytkownikiem wieczystym), w związku z czym nie ma podstaw do stwierdzenia zasiedzenia nieruchomości.

W piśmie procesowym z dnia 19 listopada 2020 r., w odpowiedzi na zobowiązanie Sądu, wnioskodawca podtrzymał stanowisko zaprezentowane we wniosku wszczynającym postępowanie wskazując, że w stosunku do niego nie została wydana decyzja o nabyciu prawa użytkowania wieczystego (k. 111 akt).

Sąd ustalił, co następuje.

Nieruchomość obejmująca działkę nr (...) o powierzchni 0,0300 ha, położona jest w U. przy ul. (...). Dla nieruchomości tej, nie jest prowadzona księga wieczysta, W rejestrze gruntów początkowo jako właściciel widniał Skarb Państwa – Zakłady (...) w B.. W późniejszych dokumentach dokonano rozróżniania formy władania i wskazano, iż własność ww. nieruchomości należy do Skarbu Państwa, a wykonującym prawo własności są Zakłady (...) w B..

/dowody: wypis z rejestru gruntów – k. 9 akt, mapa – k. 10, mapa sytuacyjno-wysokościowa – k. 11 akt, wypis z rejestru gruntów i wyrys z mapy ewidencyjnej – k. 12 akt, wypis z rejestru gruntów – k. 13 akt, wypis z rejestru gruntów + wyrys z mapy – k. 14-15 akt, mapa – k. 22 akt/

(...) r. powstało przedsiębiorstwo państwowe Zakłady (...). W skład tych Zakładów wchodził m.in. Zakład (...) z siedzibą w T.. (...)r. zmieniono nazwę przedsiębiorstwa państwowego Zakłady (...) na Północny O. (...)

/dowody: statut Zakładów (...) wraz z załącznikiem – 78 akt, zarządzenie Ministra (...) z dnia(...) r. – k. 78v akt/

W 1989 r. nastąpił podział przedsiębiorstwa państwowego – (...), w wyniku którego powstało m.in. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) z siedzibą w T.. Zakład (...) z siedzibą w T. został utworzony z dniem 1 stycznia 1989 r.

/dowody: pismo (...) z dnia 10 stycznia 1989 r. – k. 79 akt, zarządzenie nr(...) (...) z 16 stycznia 1989 r. – k. 79 akt./

Z dniem 12 lipca 1993r. nastąpił podział powyższego przedsiębiorstwa i przekształcenie go w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w T.. W dniu 8 października 1997 roku został sporządzony (...) w formie aktu notarialnego, którym został zmieniony statut spółki.

/dowody: zarządzenie (...)/O./(...) Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 r. - k. 80, postanowienia Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 2 sierpnia 1993 r. - k. 80v-81, akt notarialny z dnia 8 października 1997 r. - k. 81-83 akt/

Decyzją Naczelnika Gminy w U. z dnia 10 grudnia 1986r. ustalono opłatę roczną w kwocie 45 856 zł za zarządzanie przez Zakład (...) nieruchomością oznaczoną m.in. działką nr (...) położoną w U..

Decyzją Naczelnika Gminy w U. z dnia 2 maja 1989 r. ustalono opłatę roczną w kwocie 68 784 zł za zarządzanie przez Zakład (...) nieruchomością oznaczoną m.in. działką nr (...) położoną w U..

Na mocy oświadczenia wydanego przez Urząd Rejonowy w dniu 28 stycznia 1993 r. zaktualizowano cenę gruntu znajdującego się we władaniu Zakładów (...) w T. położonego we wsi U. stanowiącego m.in. działkę nr (...). W dalszej części decyzji wskazano na wysokość należnej opłaty rocznej z tytułu wieczystego użytkowania gruntów.

/dowody: decyzja z dnia 10 grudnia 1986 r. – k. 16 akt, decyzja z dnia 2 maja 1989 r. – k. 17 akt, oświadczenie z dnia 28 stycznia 1993 r. – k. 18 akt/

Dnia 31 grudnia 2004 r. nastąpiło połączenie (...) Spółki Akcyjnej w G. z innymi spółkami akcyjnymi, w tym m.in. z Zakładem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w T. w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. poprzez przeniesienie całego majątku spółki Zakład (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w T. na spółkę (...) Spółkę Akcyjną w G., która zmieniła firmę na (...) Spółka Akcyjna. Dnia 3 lipca 2007 r. zmieniono firmę spółki na (...) Spółka Akcyjna.

/dowód: protokół nadzwyczajnego walnego zgromadzenia k. 83v-88 akt/

Poprzednik prawny wnioskodawcy - Zakład (...), był w posiadaniu nieruchomości przynajmniej od 10 grudnia 1974 roku, bowiem w tej dacie zawierał umowy z pracownikami. Przedmiotem umów było oddanie w najem mieszkań służbowych położonych w budynku znajdującym się na nieruchomości objętej wnioskiem. Na miejscu uprzednio znajdującej się tam stacji transformatorowej urządzono mieszkania. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. oraz jej poprzednicy prawni zajmowali się przeglądami, remontami i bieżącym zarządem nieruchomością.

/dowody: zeznania świadka W. K. - k. 125 akt 00:003:34-00:05:31; umowa najmu z 1 grudnia 1974 r. – k. 76-77 akt/

Wnioskodawca dążył do uregulowania stanu prawnego nieruchomości.

/dowód: pismo z dnia 5 stycznia 1998 r. – k. 19 akt/

Wnioskodawca opłacał należne podatki związane z nieruchomością w latach 2013-2019.

/dowody: deklaracja na podatek od nieruchomości na rok 2014 – k. 23-24 akt, deklaracja na podatek od nieruchomości na rok 2015 – k. 25-26 akt, deklaracja na podatek od nieruchomości na rok 2016 – k. 27-28 akt, deklaracja na podatek od nieruchomości na rok 2017 – k. 29-30 akt, deklaracja na podatek od nieruchomości na rok 2018 – k. 31-32 akt, deklaracja na podatek od nieruchomości na rok 2019 – k. 33-34 akt, potwierdzenia wykonanych operacji – k. 35-39 akt, zestawienia opłat za w. użytkowanie – k. 40-42 akt/

Wnioskodawca działając tak jak właściciel budynku znajdującego się na nieruchomości objętej wnioskiem, zlecał wyspecjalizowanym podmiotom zewnętrznym dokonywanie okresowych kontroli stanu technicznego obiektu budowlanego.

/dowód: protokoły z okresowej kontroli stanu technicznego obiektu budowlanego – k. 43-75 akt/

Sąd zważył, co następuje.

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie zeznań świadka W. K. oraz przedłożonych dowodów z dokumentów urzędowych i prywatnych.

Wiarygodność powołanych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu, ani nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu. Również zeznania świadka nie wzbudziły wątpliwości Sądu.

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie.

Istota instytucji zasiedzenia sprowadza się do nabycia prawa własności przez osobę lub osoby niebędące jej właścicielami, ale sprawujące faktyczne władztwo nad rzeczą, na skutek upływu czasu.

Zgodnie z treścią art. 172§ 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Z brzmienia § 2 powyższego przepisu wynika natomiast, że po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Do nabycia w drodze zasiedzenia prawa własności nieruchomości konieczne jest więc spełnienie dwóch przesłanek: samoistnego posiadania oraz upływu dwudziestu lub trzydziestu lat. Dobra wiara posiadacza nie stanowi przesłanki nabycia własności nieruchomości tą drogą. Ma jednak takie znaczenie, że skraca termin zasiedzenia z trzydziestu do dwudziestu lat. Przy ocenie dobrej wiary u posiadacza nieruchomości decyduje chwila objęcia jej w posiadanie. Późniejsza zmiana świadomości posiadacza nie ma już znaczenia i nie uzasadnia przedłużenia terminu zasiedzenia do lat trzydziestu (por. postanowienie SN z 25.06.2003r., (...), Prok. I Pr. 2004, Nr 2, s. 32).

Z brzmienia art. 336 k.c. wynika, że posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto postępuje z rzeczą jak właściciel, tym samym wyrażając wolę wykonywania względem niej prawa własności. Sama wola posiadania, tj. wykonywanie praw wynikających z własności czy innego prawa, jeżeli nie jest realizowana, nie może mieć znaczenia dla posiadania. Również samo władztwo nie decyduje o posiadaniu; muszą istnieć dwa czynniki – władztwo i wola (por. orzeczenie SN z dnia 14.04.1961 r., (...) (...), s. (...); postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1997 r., (...), (...)). Zakres faktycznego władztwa przy posiadaniu samoistnym, odpowiadający prawu własności, sprowadza się do korzystania z rzeczy i rozporządzania nią w sposób jak najbardziej pełny, czyli do postępowania z nią jak właściciel. Posiadanie samoistne oznacza więc wolę posiadania jak właściciel a więc wolę traktowania siebie jak właściciela, z zamiarem posiadania dla siebie ( cum animo rem sibi habendi). Dla oceny charakteru władztwa posiadacza nad rzeczą decydujące znaczenie ma jego rzeczywista wola a pomocne w jej ocenie są zewnętrzne, dostrzegalne dla innych osób przejawy władztwa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2000 r., (...), (...) postanowienie Sądu Najwyższego z 28 lutego 2002 r., III (...),(...)). Traktowanie siebie jako właściciela stanowi zasadniczy element posiadania prowadzącego do zasiedzenia.

Dwudziestoletni i trzydziestoletni termin zasiedzenia zostały wprowadzone przez ustawę z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 z późn. zm.), wynosząc uprzednio odpowiednio dziesięć i dwadzieścia lat. W orzecznictwie wskazuje się, że powyższe, krótsze terminy zasiedzenia stosuje się, gdy zasiedzenie nastąpiło przed wejściem w życie wyżej wymienionej ustawy nowelizacyjnej, tj. przed dniem 1 października 1990 r., jeśli natomiast bieg zasiedzenia rozpoczął się, ale nie zakończył przed tą datą, mają zastosowanie terminy dwudziestoletni i trzydziestoletni (por. uchwała SN z dnia 10 stycznia 1991 r., (...), (...), z. 7, poz. 83; postanowienie SN z dnia 2 września 1993 r., (...), (...)). Odnosząc się do przesłanki związanej z występowaniem po stronie samoistnego posiadacza dobrej lub złej wiary podkreślić należy, iż zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny oraz judykatury dobra wiara polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu prawo własności Przy ocenie dobrej wiary u posiadacza nieruchomości decyduje chwila objęcia jej w posiadanie. Późniejsza zmiana świadomości posiadacza nie ma już znaczenia i nie uzasadnia przedłużenia terminu zasiedzenia do lat trzydziestu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2003 r.,(...), Prok. i Pr. 2004, nr 2, s. 32).

Z kolei z przepisu art. 176 k.c. wynika możliwość doliczenia przez posiadacza czasu posiadania jego poprzednika w sytuacji, gdy w czasie biegu terminu zasiedzenia posiadanie przeszło z jednej osoby na drugą. Może do tego dojść na skutek przeniesienia posiadania (art. 348-351 k.c.) albo w drodze dziedziczenia. Następstwo w posiadaniu ze skutkami określanymi w komentowanym przepisie umożliwia zachowanie ciągłości posiadania. Każdy kolejny posiadacz rzeczy wstępuje bowiem w posiadanie swojego poprzednika. Następstwo to obejmuje wszystkich poprzedników będących posiadaczami samoistnymi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1987 r., (...), (...), nr 11, poz. 157). Jeżeli jednak poprzedni posiadacz samoistny nieruchomości był posiadaczem w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem obecnego posiadacza, nawet jeśli jest on w dobrej wierze, wynosi co najmniej lat trzydzieści.

Z regulacji kodeksowej posiadania wynika szereg zasad i domniemań. Zgodnie z art. 339 k.c. domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. W myśl art. 340 k.c. domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania. Z kolei zgodnie z art. 345 k.c. posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego Sąd przyjął, że wnioskodawca i jego poprzednicy prawni posiadali nieruchomość w sposób samoistny. Zachowywali się jak właściciele gruntu, samodzielnie decydowali o przeznaczeniu budynków znajdujących się na nieruchomości. Zawierali ze swoimi pracownikami umowy najmu poszczególnych lokali znajdujących się na nieruchomości. Należy również zaznaczyć, że w toku postepowania nie zaoferowano dowodów przełamujących domniemanie samoistności posiadania. Z dokumentów dołączonych do wniosku wynikało, że Zakład (...) w T. był w posiadaniu nieruchomości co najmniej od 10 grudnia 1974 r. (umowa najmu lokalu mieszkalnego zawarta z F. O.).

W tym miejscu wskazać należy, iż uczestnik nie wykazał, by wnioskodawca i jego poprzednicy prawni posiadali nieruchomość w sposób zależny – byli jej użytkownikami wieczystymi. Brak było bowiem decyzji na mocy, której przedmiotowa nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste. (...) S.A. i jej poprzednicy prawni korzystali z gruntu, który został im oddany w zarząd. Samo księgowanie wpłat na przelewach, jako opłaty za użytkowanie wieczyste, nie jest wystarczającym dowodem wskazującym na to, iż takie prawo faktycznie wnioskodawcy przysługiwało czy przysługuje w stosunku do przedmiotowej nieruchomości. Powszechnie wiadomym jest, iż co do wielu nieruchomości będących we własności czy władaniu Skarbu Państwa, ich stan prawny jest nieuregulowany lub istniejący stan faktyczny jest odrębny od stanu prawnego. Zdaniem Sądu jedynie istnienie decyzji o oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste, obaliłoby domniemanie samoistności posiadania nieruchomości objętej wnioskiem.

Sąd nie powziął również wątpliwości co do ciągłości posiadania, co do której zastosowanie miało domniemanie z art. 340 k.c., które również nie zostało obalone. Wnioskodawca wykazał ponadto powyższą okoliczność stosownymi dokumentami.

Jeżeli chodzi o datę z jaką nastąpiło zasiedzenie nieruchomości należy wskazać, że do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 3 poz. 11), tj. do dnia 1 lutego 1989 r., obowiązywała zasada jednolitej własności państwowej, zgodnie z którą Państwo było jedynym właścicielem całego mienia państwowego, niezależnie od tego, w czyim zarządzie mienie to się znajdowało. W konsekwencji Państwu przysługiwały także uprawnienia właścicielskie co do mienia pozostającego w zarządzie przedsiębiorstw państwowych, a więc odrębnych od Skarbu Państwa osób prawnych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz w doktrynie dominował wówczas pogląd, że państwowym osobom prawnym przysługuje względem przydzielonych im części mienia ogólnonarodowego szczególnego rodzaju prawo podmiotowe, określane zazwyczaj jako prawo zarządu lub prawo do tzw. zarządu operatywnego. Państwowe osoby prawne nie miały jednak żadnych praw podmiotowych do zarządzanego przez nie mienia, które mogłyby przeciwstawić Państwu. Tak rozumianą zasadę jednolitej własności państwowej odnoszono też do posiadania, co oznaczało, że Skarb Państwa był nie tylko właścicielem, ale i posiadaczem rzeczy pozostających w zarządzie państwowych osób prawnych. Z dniem 1 lutego 1989 r., w wyniku nowelizacji art. 128 k.c. na mocy powołanej wyżej ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r., doszło do uchylenia konstrukcji jednolitej własności państwowej, dzięki czemu państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną do nabywania prawa własności i innych praw rzeczowych.

Nadal obowiązywał jednak art. 177 k.c., zgodnie z którym przepisów o nabyciu własności przez zasiedzenie nie stosowało się, jeżeli nieruchomość była przedmiotem własności państwowej. Art. 177 k.c. został uchylony w dniu 1 października 1990 r. mocą ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny ((...), poz. 321 z późn. zm.). Ustawą tą wydłużono jednocześnie terminy zasiedzenia do 20 lat (przy dobrej wierze) i 30 lat (przy złej wierze). W myśl art. 10 ww. ustawy jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie; jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. W realiach niniejszej sprawy zasiedzenie rozpoczęło bieg w dniu 1 lutego 1989 r. i było posiadaniem w złej wierze. Fakt złej wiary przy obejmowaniu nieruchomości w posiadanie wynikał z samych twierdzeń wniosku. Już tylko z tej przyczyny obalone zostało domniemanie dobrej wiary. Wcześniejszy okres tj. przed 1 lutego 1989 r. nie podlegał zaliczeniu wobec obowiązywania zasady jednolitej własności państwowej. Nie można było mówić, w przypadku poprzednika prawnego wnioskodawcy, o posiadaniu samoistnym nieruchomości. Jako datę, z której upływem nastąpiło zasiedzenie należało więc wskazać 1 lutego 2019 r. Zasiedzenie nastąpiło co do całości nieruchomości na rzecz wnioskodawcy.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w punkcie 1 postanowienia.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c. Sąd nie dopatrzył się sprzeczności interesów uzasadniającej odstąpienie od reguły ponoszenia przez danego uczestnika postępowania kosztów wygenerowanych w sprawie.

C. (...).

Sędzia

(...)