Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Chełmnie

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 134/23

J.,sądmożeograniczyćuzasadnieniedoczęściwyrokuobjętychwnioskiem.J..343,art.343alubart.387k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1. USTALENIE FAKTÓW

1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1

K. K. (1)

⚫

w dniu 19 stycznia 2023 roku w sklepie (...) przy ulicy (...) w C. dokonała zaboru w celu przywłaszczenia ogórka o wartości 4 zł. w ten sposób, że dokonując transakcji na kasie samoobsługowej dokonała zeskanowania 3 bułek kajzerek o łącznej wartości w kwocie 0,99 zł. nie uiszczając należności za ogórka w wyniku czego powstały straty w kwocie 3,01 zł., na szkodę (...) S.A. z siedzibą w K.,

⚫

w dniu 25 stycznia 2023 roku w sklepie (...) przy ulicy (...) w C. dokonała zaboru w celu przywłaszczenia cukierków „krówki” o wartości 2,50 zł. w ten sposób, że dokonując transakcji na kasie samoobsługowej dokonała zeskanowania lizaka o wartości 0,99 zł. nie uiszczając należności za cukierki w wyniku czego powstały straty w kwocie 1,51 zł., na szkodę (...) S.A. z siedzibą w K.,

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

⚫

w dniu 19 stycznia 2023 roku w sklepie (...) przy ulicy (...) w C. dokonując transakcji na kasie samoobsługowej zeskanowała w miejsce ogórka o wartości 4 złotych - 3 bułki o łącznej wartości 0,99 zł. nie uiszczając należności za ogórka w wyniku czego powstały straty w kwocie 3,01 zł., na szkodę (...) S.A. z siedzibą w K.,

⚫

w dniu 25 stycznia 2023 roku w sklepie (...) przy ulicy (...) w C. dokonując transakcji na kasie samoobsługowej w miejsce zabranych cukierków „krówki” o wartości 2,50 zł. dokonała zeskanowania lizaka o wartości 0,99 zł. nie uiszczając należności za cukierki w wyniku czego powstały straty w kwocie 1,51 zł., na szkodę (...) S.A. z siedzibą w K..

Wyjaśnienia oskarżonej

notatka

protokół zawiadomienia o przestępstwie

12

2

3-4

1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

-

-

-

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

-

-

-

2. OCENA DOWODÓW

2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

wyjaśnienia oskarżonej

protokół zawiadomienia o przestępstwie

karta karna

wyjaśnienia jasne i wiarygodne, oskarżona przyznała się do winy i wskazała na swoją trudną sytuację życiową oraz konieczność utrzymania dziecka.

nie był kwestionowany przez strony

dokument urzędowy

2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia

dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt

1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-

-

-

3. PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia

z wyroku

Oskarżony

3.1. Podstawa prawna

skazania albo warunkowego

umorzenia postępowania

zgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

3.2. Podstawa prawna

skazania albo warunkowego

umorzenia postępowania

niezgodna z zarzutem

1

K. K. (1)

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Sąd nie podzielił stanowiska oskarżyciela publicznego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonej uznając, że nie stanowi ono przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 k.k. lecz wykroczenie kradzieży z art. 119§1 k.w.

Zgodnie z art. 286 § 1 k.k., za oszustwo odpowiada karnie ten, "Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania".

Analiza przytoczonego przepisu wskazuje, że proceder wykorzystujący kasę samoobsługową do zaboru mienia bez uiszczenia stosownej zapłaty nie wyczerpuje znamion przestępstwa scharakteryzowanego w art. 286 § 1 k.k. Przypisanie przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. wiąże się bowiem z koniecznością wykazania, że sprawca obejmował swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim kierunkowym wprowadzenie w błąd innej osoby oraz to, że doprowadza ją w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Dla przypisania przestępstwa oszustwa niezbędne jest więc ustalenie, czy gdyby osoba dokonująca rozporządzenia mieniem nie pozostawała pod wpływem błędu, nie dokonałaby takiego rozporządzenia (por. postanowienie SN z 8.02.2023 r., I KK 508/22, LEX nr 3514741). Także dla wypełnienia znamion występku określonego w art. 286 § 1 k.k., popełnionego na szkodę osoby prawnej, niekorzystne rozporządzenie mieniem musi być rezultatem wprowadzenia w błąd (wykorzystania błędu), osoby fizycznej, działającej w imieniu osoby prawnej, która została wprowadzona w błąd (której błąd wyzyskano) albo osoby fizycznej, która - jako upoważniona do podejmowania decyzji majątkowych - dokonała niekorzystnego rozporządzenia mieniem. (por. postanowienie SN z 22.09.2016 r., IV KK 295/16, LEX nr 2123263.)

Funkcjonowanie takich urządzeń jak kasy samoobsługowe, bankomaty, automaty sprzedażowe czy też sklepy automatyczne (bezobsługowe) sprowadza się do tego, że działają one zasadniczo bez pomocy personelu, w oparciu o oprogramowanie, a więc nie o indywidualne decyzje podejmowane przez osoby fizyczne. Ze względu na to, że transakcji zakupu dokonano za pośrednictwem kas samoobsługowych nie można ustalić osoby fizycznej wprowadzonej w błąd. Jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy w Toruniu (por. wyrok z 24.11.2022 r., II K 811/22, LEX nr 3514093) osobą rozporządzającą mieniem nie jest pracownik ochrony czuwający nad przestrzeganiem porządku i regulaminu sklepu czy chroniący mienie przed bezprawnym zaborem. Również sam nadzór nad prawidłowym działaniem kasy i poprawnością wprowadzanych do niej danych nie jest czynnością rozporządzającą mieniem zabieranym przez klientów. Wykorzystanie zatem błędu maszyny, czy też niewłaściwego zabezpieczenia jej przed nieuprawnioną transakcją powinno być traktowane jako przywłaszczenie lub kradzież a nie oszustwo. Na marginesie powyższych uwag wskazać należy, że w orzecznictwie nie uznaje się za przestępstwo oszustwa sytuacji polegającej np. na zatrzymaniu błędnie wypłaconej przez bankomat gotówki. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z 23.12.2013 r., IX Ka 487/13, LEX nr 1720627). Także wypłata z bankomatu gotówki za pomocą karty przez osobę nieuprawnioną nie jest traktowana jako oszustwo (wprowadzenia w błąd banku) lecz jako kradzież z włamaniem.

Przepis 286§1 k.k. jest klarowny w swej warstwie językowej i jego treść żadnych wątpliwości interpretacyjnych nie budzi. Ustawodawca przyznaje dyrektywie językowej priorytet w kolejności zastosowania, zaś wykładnię rozszerzającą (lub zawężającą) w stosunku do znaczenia literalnego dopuszcza dopiero po zastosowaniu dyrektyw pozajęzykowych i to wówczas, gdy rezultat użycia dyrektyw językowych prowadzi do rażąco niesprawiedliwych, nieracjonalnych lub absurdalnych rozstrzygnięć z punktu widzenia społecznego lub ekonomicznego bądź jest oczywiście sprzeczny z fundamentalnymi wartościami konstytucyjnymi.

W okolicznościach niniejszego stanu faktycznego brak jest podstaw do zastosowania wykładni pozajęzykowej przepisu art. 286§1 k.k. polegającej na przyjęciu, że skorzystanie z kasy samoobsługowej stanowić może „doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania”, która ostatecznie doprowadzałaby do rozszerzającej wykładni tej normy. Podstawowa zasada odpowiedzialności karnej - nullum crimen sine lege nakazuje, aby czyn zabroniony był określony szczegółowo przez ustawę oraz zakazuje stosowania w prawie karnym analogii i wykładni rozszerzającej na niekorzyść sprawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2000 roku II KKN 335/99).

Przyjęcie wykładni przepisu art. 286 §1 k.k. zgodnie z wolą oskarżyciela prowadziłaby także do nieakceptowalnej sytuacji, w której działanie polegające na zaborze towaru bez jakiejkolwiek zapłaty za niego byłoby uznawane za mniej szkodliwe społecznie od sytuacji w której doszło do częściowej zapłaty za towar. Czy bowiem uznalibyśmy za oszustwo sytuację, w której osoba zabrałaby dwa lizaki a zapłaciła w kasie samoobsługowej jedynie za jeden czy też zeskanowała jedynie jedną sztukę z towaru zapakowanego w wielopak? W takiej sytuacji za oczywiste uznawałoby się, że zachowanie sprawcy kwalifikować należy jako kradzież a nie za wprowadzenie sklepu/spółki w błąd co do ilości zabranego towaru. Dlaczego zatem odmiennie traktować sytuację, w której zachodzi różnica co do tożsamości towaru?

Na kanwie niniejszej sprawy uznać należy, że oskarżona za pośrednictwem kasy samoobsługowej zawarła ze spółką umowę sprzedaży bułek oraz lizaka (za towary te bowiem zapłaciła i de facto miałaby roszczenie do sprzedawcy o ich wydanie) – zaś ogórka i cukierki skradła (zabrała je bowiem w celu przywłaszczenia nie uiszczając opłaty).

Biorąc pod uwagę rosnącą powszechność umów zawieranych z konsumentami za pośrednictwem urządzeń samoobsługowych, w szczególności w sklepach samoobsługowych, gdzie konsument sam wybiera towar i sam go opłaca, konieczne jest dokonanie takiej wykładni przepisów, która odpowiada wyzwaniom stawianym przez rozwój technologii i równocześnie respektuje wskazane wyżej gwarancje.

Warto w tym miejscu przywołać stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy, podzielane także przez sąd orzekający w sprawie, w którym wskazano, że z zasady określoności czynu wyrażonej w art. 42 ust. 1 Konstytucji RP wynika to, że podstawą pociągnięcia do odpowiedzialności karnej jest wykazanie, że sprawca wypełnił swoim zachowaniem wszystkie znamiona ustawowe typu przestępstwa. Przy braku choćby jednego ze znamion w opisie czynu przypisanego nie jest dopuszczalne uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zarzuconego mu przestępstwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2015 roku V KK 351/15).

Nie było podstaw do uznania zachowania K. K. (1) za oszustwo jak chciał tego prokuratura. Zespół znamion przestępstwa oszustwa z art. 286§1 kk nie został zrealizowany, nie wprowadziła ona bowiem żadnej osoby fizycznej w błąd.

Kwalifikować jej zachowanie należało natomiast jako kradzież (zabór cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia). W konwencji, uwzględniając wartość skradzionych rzeczy (4 zł oraz 2,50 zł ) należało zachowanie K. K. zakwalifikować jako wykroczenie z art. 119§1 k.k.

3.3. Warunkowe umorzenie
postępowania

-

-

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

-

3.4. Umorzenie postępowania

-

-

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

-

3.5. Uniewinnienie

-

-

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

4. KARY, ŚRODKI KARNE, PRZEPADEK, ŚRODKI KOMPENSACYJNE
I ŚRODKI ZWIĄZANE Z PODDANIEM SPRAWCY PRÓBIE

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

K. K. (1)

Za przypisane obwinionej czyny po zastosowaniu art. 9§2 k.w. na podstawie art. 119 § 1 k.w. w zw. z art. 39 § 1 k.w. Sąd wymierzył obwinionej karę nagany.

Wymierzono ją przy zastosowaniu instytucji nadzwyczajnego złagodzenia, przewidzianej w art. 39 § 1 i 2 k.w. Nie było konieczne surowsze karanie K. K.. W ocenie sądu niezbędne jest zwrócenie jej uwagi na niewłaściwość podjętego zachowania.

5. INNE ROZSTRZYGNIĘCIA ZAWARTE W WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku
odnoszący się
do przypisanego
czynu

Przytoczyć okoliczności

6. INNE ZAGADNIENIA

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia, a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

7. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Mając na uwadze sytuację majątkową oskarżonego, Sąd uznał za uzasadnione zwolnienie K. K. od uiszczenia opłaty sądowej i kosztów postępowania na podstawie art. 624§1 k.p.k. w zw. z art. 121 k.p.o.w.

8. PODPIS

15 czerwca 2023 SSR Agnieszka Knade-Plaskacz